در ادامه سری مقالات درمان سرطان پستان، به جراحی سرطان پستان می‌پردازیم. معمولا جراحی اولین اقدام در مقابل سرطان پستان است. در این بخش انواع مختلف جراحی سرطان پستان بررسی می‌شود.
تصمیم گیری برای انتخاب نوع جراحی به فاکتورهای متعددی بستگی دارد، درنهایت شما و پزشک نوع جراحی را که بیشتر مناسب شماست بر حسب استیج و نوع سرطان پستان تعیین می‌کنید.
انواع جراحی سرطان پستان کدامند؟
- بیوپسی غده لنفاوی سنتینل یا نگهبان: این نوع از جراحی به منظور برداشتن غده لنفاوی سنتینل که نزدیک‌ترین غده لنفاوی به توموراست و مایع لنفاوی را اول از همه از تومور دریافت می‌کند، استفاده می‌شود. احتمال گسترش تومور اولیه به این غده لنفاوی از بقیه بیشتر است. پس از برداشتن غده لنفاوی نگهبان پاتولوژیست آن را زیر میکروسکوپ بررسی می‌کند تا سلول‌های سرطان را مشاهده نماید.
- برداشتن غدد لنفاوی: در صورت یافت شدن سلول‌های سرطانی در غده لنفاوی نگهبان، غدد لنفاوی دیگری نیز طی برش‌های جداگانه برداشته می‌شوند.
- لامپکتومی یا جراحی حفاظت از پستان: در لامپکتومی یا جراحی حافظت از پستان، تومور و مقداری از بافت به ظاهر سالم اطراف آن برداشته می‌شود ولی بقیه بافت پستان سر جای خود باقی می‌ماند. ممکن است بخشی از پوشش دیواره قفسه سینه نیز در صورت نزدیک بودن بافت تومور به آن برداشته شود. برخی از غدد لنفاوی زیر بغل نیز ممکن است برداشته شوند.
- ماستکتومی کلی: طی ماستکتومی کل بافت پستان دیگری در سرطان برداشته می‌شود. این پروسه ماستکتومی توتال یا ماستکتومی ساده نیز نامیده می‌شود. ممکن است برخی از غدد لنفاوی زیر بغل نیز برداشته شوند که همزمان با جراحی سرطان پستان یا پس از آن انجام می‌گیرد.
- ماستکتومی رادیکال تغییریافته : طی این نوع از جراحی سرطان پستان، کل بافت پستان درگیر سرطان، بسیاری از غدد لنفاوی زیر بغل، پوشش روی عضلات جدار قفسه سینه و گاهی اوقات بخشی از عضلات قفسه سینه برداشته می‌شوند.
- بازسازی پستان: پس از ماستکتومی ممکن است بیماران نیاز به بازسازی شکل پستان باشن که این کار توسط جراحی بازسازی پستان صورت می‌گیرد. بازسازی پستان ممکن است همزمان با ماستکتومی یا پس از آن صورت بگیرد. ممکن است این بازسازی به وسیله بافت غیرپستانی خود فرد و یا با استفاده از ایمپلنت‌های پرشده با محلول نمکی (saline) و ژل سیلیکون صورت بگیرد.
در جراحی سرطان پستان چه چیزهایی در پیش رویمان خواهد بود؟
جراحی شامل مراحل تصمیم گیری برای جراحی، آماده شدن، ریسک‌ها و خطرهایی که جراحی دارد و بهبود بعد از عمل می‌باشد. در این قسمت ما اصول اولیه را برای هر آنچه قبل، بعد و در طول جراحی تجربه خواهید کرد، اراِئه می‌دهیم.
سابقه پزشکی شما
همچنان که در حال آماده شدن برای جراحی هستید، ممکن است پزشک از شما در مورد سابقه بیماریهایی که داشتید سوال کند. سابقه پزشکی شما نقش مهمی در سلامتی شما در طول جراحی دارد و به هیچ عنوان سعی نکنید مسئله‌ای را از پزشک پنهان کنید حتی اگر فکر می‌کنید چیزی که می‌خواهید بگویید بی ربط به بیماری شما است یا چیز خجالت آوری است. هرگونه پاسخ غیرطبیعی به دارو (آلرژی) یا عمل جراحی که درگذشته داشته‌اید، هر دارویی که در حال حاضر مصرف می‌کنید یا به تازگی مصرف آن را قطع کرده‌اید، مصرف هرگونه ویتامین و داروی گیاهی را به پزشک یا کادر بیمارستان اطلاع دهید. ممکن است پزشک ازشما بخواهد تا مصرف آسپرین و هرگونه داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی مانند ایبوبروفن را از چند هفته قبل از جراحی قطع کنید.
بعضی از داروهایی که شما مصرف می‌کنید ممکن است تاثیر جدی برروی توانایی بدن شما در تحمل جراحی و بهبود بعد از آن داشته باشد.
اهدای خون قبل از جراحی
بعضی از پزشکان توصیه می‌کنند تا مقداری از خون خودتان برای جراحی‌های بزرگی که در پیش دارید مثل ماستکتومی اهدا کنید تا اگر لازم باشد در حین جراحی مقداری از خون خودتان در دسترس باشد. هرچند که این کار به ندرت لازم می‌شود. اگر تمایل به انجام این کار دارید با پزشک خود مشورت کنید تا به شما بگوید انجام این کار ضروری است یا خیر. انجام این کار نیاز به برنامه ریزی از چند هفته قبل از جراحی دارد.
تست‌هایی که قبل از جراحی باید انجام دهید
در روزهای قبل از جراحی، نیاز به انجام یکسری تست‌هایی دارید تا مطمئن شوند که بدنتان توانایی بیهوشی و جراحی را دارد. البته نیاز نیست که همه ی این تست‌ها را انجام دهید. در ادامه رایج‌ترین تست‌ها توضیح داده شده‌است:
• عکسبرداری از قفسه سینه و الکتروکاردیوگرام: تا مطمئن شوند قلب و ریه‌هایتان عملکرد خوبی دارند.
• آزمایش خون: برای شمارش سلول‌های خونی، عملکرد کبد و کلیه، خطر خونریزی و عفونت
• تست اوره: برای ارزیابی عملکرد کلیه و وجود عفونت در بدن
• بعضی اوقات تست‌های دیگری مثل CAT اسکن، برای تعیین محل تومور و سایز آن، و بررسی اینکه تومور جاهای دیگر بدن را هم درگیر کرده یا نه انجام می‌شود.
همچنین ممکن است در مورد بیماریهایی مثل دیابت، فشارخون بالا، بیماری‌های قلبی و بیماری‌های دیگری که می‌تواند برروی جراحی موثر باشد، از شما سوال شود.
جراحی و چرخه قاعدگی شما
هنوز سوالاتی در مورد اینکه آیا قاعدگی بر موفقیت جراحی تاثیر می‌گذارد یا نه وجود دارد. میتوانید در این مورد با پزشک حرف بزنید
روز جراحی
وضعیت تغذیه در روز جراحی
پزشک به شما می‌گوید که شب قبل از جراحی چیزی نخورید و ننوشید. این کار به خاطر این است تا در طول جراحی استفراغ نکنید و غذا و اسید معده در حالی که شما بیهوش هستید وارد ریه‌هایتان نشود. استفراغ به داخل ریه‌ها واقعه‌ای نادر است اما شرایطی بسیار جدی و سخت در بیهوشی‌های عمومی می‌باشد، بنابراین شما حتما باید شب قبل از جراحی چیزی نخورید و ننوشید.
داشتن یک همراه یا دوست در این شرایط
اگر قرار است چنین روزهایی را سپری کنید و جراحی‌های بزرگ یا حتی عمل سرپایی را در پیش دارید، بهتر است یک همراه در کنارتان برای کمک کردن به شما در این شرایط داشته باشید، حتی اگر خودتان آدم قوی و مستقلی باشید. رفتن به خانه در چنین شرایطی برای بیمار سخت است زیرا بسیاری از داروهای استفاده شده در طول جراحی هنوز در بدن بیمار وجود دارد و بدن بیمار ضعیف است و توانایی برگشت به خانه را به تنهایی ندارد.
اگر قرار است چندین شب در بیمارستان بمانید و می‌خواهید یکی از دوستانتان یا خانواده‌تان در کنار شما بماند کافی است تا به پزشک یا کادر بیمارستان این موضوع را اطلاع دهید.
فرم رضایت آگاهانه
موقع پذیرش در بیمارستان و قبل از جراحی، احتمالا باید برگه رضایت آگاهانه را امضا کنید، به این معنی که شما با این جراحی موافق هستید، و در مورد تمامی اتفاقاتی که قرار است در طول جراحی برای شما اتفاق بیافتد و خطرهایی که جراحی دارد آگاه هستید و رضایت دارید. فرم را باید قبل از اینکه هرگونه داروی بیهوشی دریافت کنید، بگیرید تا فرصت کافی برای خواندن و فهمیدن آن داشته باشید.
فرم رضایت آگاهانه برای آگاهی از موارد زیر طراحی شده‌است:
• پزشک در این فرم دقیق به شما می‌گوید که قرار است چه کاری برروی بدن شما انجام دهد
• از گزینه‌های درمانی دیگر آگاه میشوید.
• از خطراتی که جراحی برای شما دارد باخبر میشوید.
فرم را با دقت بخوانید و مطمئن شوید که همان چیزی که قبلا پزشک به شما در مورد جراحی گفته بود و موافقت کرده بودید را خوانده‌اید و امضا می‌کنید.
بیهوشی در جراحی سرطان پستان
ممکن است قبل از جراحی متخصص بیهوشی را ببینید تا در مورد سابقه پزشکی تان، هرگونه آلرژی که دارید و نحوه بیهوشی شما در طول جراحی با شما صحبت کند. از آن جایی که بیشتر جراحی‌های سرطان سینه در خارج از محدوده بدن و دربالای دنده‌ها انجام می‌شود، به احتمال زیاد به بیهوشی عمیق نیاز پیدا نمی‌کنید.
برای لامپکتومی، بیشتر بیماران فقط یک آرامبخش خفیف برای ریلکس شدن و یک بی حس کننده موضعی برای بی حس کردن ناحیه مورد نظر استفاده می‌شود. البته برای بعضی از بیماران هم بیهوشی عمومی استفاده می‌شود. ماستکتومی، برداشتن غده‌های لنفی زیربغل و بازسازی پستان نیاز به بیهوشی عمومی دارند.
پروسه بیهوشی عمومی در بیماران
• پرستار سوزن متصل به یک لوله بلند را در داخل بازو (معمولا) قرار می‌دهد که به آن لاین داخل وریدی می‌گویند، که تیم جراحی از طریق این لوله دارو و مایعات را به بدن بیمار تزریق می‌کنند تا هر دفعه بدن بیمار برای تزریق دارو سوراخ نشود.
• پرستار یا متخصص بیهوشی از طریق این لاین داروی بیهوشی به بدن بیمار تزریق می‌کنند و بیمار به خواب می‌رود.برای بیشتر مردم این کار خوشایند است و باعث می‌شود قبل از ورود به اتاق عمل آرام و ریلکس باشند.
• هنگامی که بیهوش میشوید، متخصص بیهوشی یک ماسک برروی بینی و دهان شما قرار می‌دهد تا گازهای بیهوشی مثل نیتروس اکساید و اتران تولید کند. این گازها شما را در طول جراحی خواب آلود و بی حس می‌کنند. متخصص بیهوشی که در طول جراحی بر شما نظارت دارد، تا وقتی که لازم باشد به ترشح این گازها ادامه می‌دهد.
• کل تیم جراحی بخصوص متخصص بیهوشی، علائم حیاتی (ضربان قلب، فشار خون و ریت تنفسی) شما را در طول جراحی مونیتور می‌کنند تا مطمئن شوند بدنتان به صورت نرمال کار می‌کند.
در اتاق عمل چه اتفاقی می‌افتد؟
اگر تا بحال جراحی نداشته‌اید و در اتاق عمل نبودید، احتمالا این فضا برایتان استرس آور می‌باشد. تعداد زیادی مردم را که هیچ وقت ندیده‌اید در آن جا می‌بینید. همچنین سرو صدای زیاد ناشی از حرف زدن تیم جراحی با هم و گذاشتن ابزار جراحی در جای خود وجود دارد.
ممکن است سردتان باشد، از مطرح کردن آن و درخواست پتو خجالت نکشید.
بیشتر ابزارهایی که در اتاق جراحی می‌بینید برای دیدن و کنترل بهتر شما توسط تیم جراحی هستند.
• کاف فشارخون برروی بازوی شما قرار داده می‌شود.
• دستگاه الکتروکاردیوگراف برای مانیتور وضعیت قلب تعبیه شده‌است.
• یک گیره که به انگشت وصل می‌شود برای اندازه گیری سطح اکسیژن خون تعبیه شده‌است
• .لوله تنفسی ممکن است در داخل گلو قرار گیرد.
• برای جراحی‌های طولانی (بیشتر از یک ساعت) یک نوع بوت یا جوراب برای فشردن پاها جهت جلوگیری از تولید لخته در قسمت پایانی ساق پای بیمار پوشانده می‌شود، که دردناک یا ناخوشایند نمی‌باشد.
• دقیق قبل از جراحی، پوست بیمار با یک محلول ضد عفونی تمیز می‌شود، سپس کل بدن بیمار به جز محلی که قرار است جراحی شود با یک پارچه تمیز پوشانده می‌شود.
به هوش آمدن بعد از جراحی سرطان پستان
اتاق مخصوص به هوش آمدن
اگر بیهوشی عمومی شوید، بعد از جراحی در یک اتاق مخصوص بهوش می‌آیید که بیماران دیگر هم در آن پرستاری که در آن اتاق است علائم حیاتی شما را چک می‌کند و منتظر می‌ماند تا کامل هوشیار شوید. هر موقع احساس درد کردید آن را با پرستاران آنجا مطرح کنید تا داروی مسکنی که جراح برایتان تجویز کرده به شما بدهند
ممکن است بعد از جراحی احساس سرما کنید، که نرمال است و بخشی از فرآیند بهوش آمدن شماست و میتوانید درخواست پتوی اضافی کنید. اگر قرار است همان روز جراحی به خانه برگردید پتوی اضافی از خانه با خود ببرید تا در راه خانه آن را استفاده کنید.
بستری در بیمارستان
اگر قرار است لامپکتومی داشته باشید، بدون هیچ گونه برداشتن لنف نود، به احتمال زیاد به صورت سرپایی عمل میشوید. یعنی میتوانید بعد از جراحی همان روز به خانه برگردید. اما ماستکتومی و لامپکتومی همراه با برداشتن لنف نود با توجه به تهاجمی بودنشان نیاز به ماندن در بیمارستان دارد.
توانایی حرکت کردن بعد از جراحی
پرستارها بسیار علاقمند کمک به بیماران ناتوان هستند. شاید حس کنید که پرستارها زودتر از موقعی که احساس آمادگی دارید شما را حرکت می‌دهند اما در واقع شواهد علمی وجود دارد که نشان می‌دهد بیماران خیلی زودتر از چیزی که فکر می‌کنند می‌توانند بعد از جراحی حرکت کنند.
احتمالا پزشک به شما پیشنهاد کند تا طبق برنامه زیر فعالیت خود را شروع کنید:
• چند ساعت بعد از جراحی از تخت خارج شوید.
• صبح بعد از جراحی تمرینات بازو برای جلوگیری از سفتی آن انجام دهید.
• فعالیت معمول خود را چند روز بعد از لامپکتومی و چند هفته بعد از ماستکتومی از سر بگیرید.
گرفتن نتیجه گزارش پاتولوژی بعد از جراحی
دقیقا مثل گرفتن نتیجه پاتولوژی بعد از بیوپسی، میتوانید نتیجه پاتولوژی را 3تا 7 روز بعد از ماستکتومی و لامپکتومی بگیرید. این دوره زمانی که منتظر جواب می‌مانید یکی از سختترین مراحلی است که با آن روبه رو میشوید.
بعد از آماده شدن نتایج پاتولوژی، پزشک آن را باشما در میان می‌گذارد و با شما حرف می‌زند، قدم بعدی شامل اقدامات دیگری است که در صورت نیاز باید انجام دهید، مانند شیمی درمانی، رادیوتراپی و هورمون تراپی.
سوالاتی که احتمالا بعد از جراحی از پزشک می‌پرسید
• نتایج گزارش پاتولوژی من احتمالا چه خواهد بود؟
• به چه اقدامات دیگری ممکن است نیاز پیدا کنم؟
• علائمی مثل درد یا حالت تهوع بعد ازجراحی چه مدت طول می‌کشد؟
• چه محدودیت‌هایی درفعالیت‌هایم باید داشته باشم؟ و کی میتوانم به زندگی عادی خود برگردم؟
خطرات جراحی سرطان پستان
تکنیک‌هایی که برای جراحی سرطان سینه بکار گرفته می‌شود در سال‌های اخیر پیشرفت خیلی زیادی کرده‌است. اما، همان طور که می‌دانید، هر نوع عمل جراحی از عمل برداشتن لوزه گرفته تا عمل باز قلب یکسری خطراتی برای بیمار دارد. در ادامه به تعدادی از خطرات مرتبط با جراحی سرطان سینه اشاره می‌کنیم.
• عفونت زخم: هرچند که رایج نیست اما مشکلاتی که در رابطه با بهبود زخم پیش می‌آید شامل هماتوم (تجمع خون در داخل زخم)، تجمع سرم (مایع شفاف) در زخم می‌باشد. بیشتر اوقات این زخم‌ها خود به خود بهبود می‌یابند اما ممکن است نیاز به تخلیه توسط جراحی داشته باشند.
• خونریزی شدید در طول یا بعد از جراحی سرطان سینه به صورت نادر رخ می‌دهد. اگر جراحی‌های سخت مثل جراحی دوباره ماستکتومی در پیش دارید بهتر است از قبل مقداری از خون خودتان برای جراحی که در پیش دارید کنار بگذارید.
• هربار که بیهوشی عمومی میشوید خودتان را برای یکسری خطرات قلبی و ریوی آماده کنید. احتمال خیلی کمی هم در حدود یک مورد در 200000 برای مرگ وجود دارد
• بعضی اوقات بعد ازجراحی برای سیستم تخلیه لنفاوی بازو مشکل بوجود می‌آید و باعث تورم بازو می‌شود که به آن اصطلاحا لنفادنوما می‌گویند.
• جراحی بازسازی پستان به خودی خود یکسری خطرات و عوارض دارد که درصورت دانستن آن‌ها ممکن است از تصمیم خود صرف نظر کنید.
باورهای نادرست در مورد جراحی سرطان پستان
این باور که جراحی با باز کردن توده سرطانی باعث پخش آن در کل بدن می‌شود درواقع غلط است، اگر نتیجه جراحی شما سرطان سینه باشد و بعد از مدتی در جای دیگری از بدنتان سلول‌های سرطانی پیدا شود؛ ممکن است تصور کنید که جراحی باعث پخش توده در کل بدن شده‌است اما این تصور غلط است و سرطانی شدن بقیه قسمت‌های بدن به دلایل زیر می‌تواند باشد:
o سرطان قبل از جراحی در بدن پخش شده‌است.
o یک نوع سرطان جدید در بدن در حال پیشرفت است.
o سلول‌های سرطانی با جراحی کامل برداشته نشده‌‌اند و در پستان باقی مانده‌اند.
o سلول‌های سرطانی در هنگام برداشتن توده توسط جراح به داخل رگ خونی وارد شده‌اند و در بدن پخش شده‌اند.
درمان‌های کمکی، مثل رادیوتراپی، شیمی درمانی و هورمون تراپی بعد از جراحی باعث می‌شوند تا باقی‌مانده سلول‌های سرطانی از بدن حذف شوند.
ماستکتومی همراه با رادیوتراپی نسبت به لامپکتومی با رادیوتراپی سالم‌تر است.
این باور لزوما درست نیست، زیرا برای افرادی که توده کوچکتر از 4 سانتی متر در پستان دارند لامپکتومی با تمیز کردن حاشیه به اندازه ماستکتومی می‌تواند موثر واقع شود.
اگر سابقه فامیلی سرطان سینه شدیدی در خانواده دارید، لامپکتومی با رادیوتراپی برای شما مناسب نیست. این باور غلط است و وجود سابقه فامیلی به معنی متفاوت بودن سرطان شما با بقیه نیست، وهمراه با پزشک با بررسی فاکتورهای زیادی مثل مرحله سرطان، ماهیت آن در مورد شما سرانجام تصمیم نهایی را برای روش جراحی می‌گیرید.
اگر غده‌های لنفی را بردارید برای همیشه بازوهایتان متورم می‌شود
خیر. با اینکه برداشتن غده لنفی یکسری عوارض مثل بی حسی و تورم که اصطلاحا به آن لنفادنوما می‌گویند، را در بر دارداما این موارد بسیار نادر و در حدود 5تا 10 درصد افراد را درگیر می‌کند. و خطر لنفادنوما درصورت برداشتن کل غده‌های لنفاوی زیربغل در حدود 25 درصد است.
مقابله با ترس از جراحی سرطان پستان
این خیلی طبیعی است که در مورد جراحی نگران یا مضطرب باشید مخصوصا اگر قبلا چنین تجربه‌ای نداشته‌اید و مدت زیادی در بیمارستان نمانده‌اید. بهتر است در مورد ترس و نگرانی‌هایی که دارید با افراد نزدیک خود یا پزشک و پرستار حرف بزنید.
در مورد ترس‌هایتان با بقیه صحبت کنید
“بیشتر مردم از چیزی میترسند که اطلاعی درباره آن ندارند و آن را درک نمی‌کنند” این سخن یکی از جراحان سرطان پستان در فیلادلفیلا می‌باشد.بیشترین چیزی که میتوانید در مورد آن با پزشک حرف بزنید نگرانی‌هایی است که در مورد جراحی دارید تا پزشک اطمینان لازم را به شما بدهد. برای مثال، اگر از لاین داخل وریدی که در دست جاگذاری می‌شود میترسید، پزشک ممکن است به شما یک آرامبخش، یا بی حس کننده موضعی موقع این کار تجویز کند.
سوالاتی که میتوانید از جراح بپرسید
• چه نوع جراحی را برای من توصیه می‌کنید.
• چرا باید این پروسه را انجام دهم؟
• چه مقدار از بافت پستانم باید برداشته شود؟
• خطرات و عوارض جانبی این نوع جراحی چیست؟
• اگر این نوع جراحی را انجام ندهم چه خطراتی برای من دارد؟
• انتخاب‌های من برای نوع بیهوشی چیست؟
• خطرات بیهوشی برای من چیست؟
• آیا غده‌های لنفی را باید بردارم؟ چه تعداد از آن‌ها قرار است برداشته شود.
• چه مراقبت‌هایی باید بعد از برداشتن غده لنفی از بازوهایم بکنم؟
• بعد از جراحی من را ویزیت می‌کنید؟
• بعد از جراحی چه حسی خواهم داشت؟
• بعد از جراحی چه مراقبت‌هایی از زخم لازم است؟
• آیا تخلیه کننده جراحی در قفسه سینه یا ساعد من قرار می‌گیرد؟ چه چیزی درباره آن باید بدانم؟
• بعد از جراحی چه مدت قرار است در بیمارستان بمانم؟
• اگر بعد از جراحی احساس کنم که باید مدت بیشتری نسبت به چیزی که تعیین شده در بیمارستان بمانم باید چه کنم؟
• چه مدت زمانی را باید برای بهبودی در خانه درنظر بگیرم؟
• چه تمرینات فیزیکی را باید بعد از جراحی انجام دهم؟
• چند وقت یکبار بعد از جراحی باید به مطب شما مراجعه کنم؟
• اگر ماستکتومی انجام دهم، آیا میتوانم بعدا بازسازی پستان (مثل پروتز) انجام دهم؟
• چه موقع جواب پاتولوژی من به دست شما می‌رسد؟ آیا لازم است به مطب مراجعه کنم تا حضوری در مورد آن حرف بزنیم یا تلفنی حرف زدن کافی است؟
• آیا بیمه پزشکی من همه هزینه‌های مربوط به شما و بیمارستان را پوشش می‌دهد؟