در ادامه سری مقالات انواع سرطان پستان، به کارسینوم مدولاری پستان می‌پردازیم. کارسینوم مدولاری پستان یکی از انواع نادر سرطان پستان تهاجمی مجرایی است و حدود 3 تا 5 درصد موارد سرطان پستان را تشکیل می‌دهد. این کارسینوم از آن جهت مدولاری نامیده می‌شود که تومور بافتی نرم و گوشتی داشته و شبیه بخشی از مغز به نام مدولا است.
کارسینوم مدولاری می‌تواند در هر سنی اتفاق بیفتد، ولی معمولا زنان را در اواخر دهه 40 و اوایل دهه 50 زندگی خود تحت تاثیر قرار می‌دهد. کارسینوم مدولاری در زنان دارای جهش BRCA1 شایع‌تر است و طبق مطالعات در ژاپن شایع‌تر می‌باشد.
سلول‌های کارسینوم مدولاری معمولا از لحاظ ظاهری گرید بالاتری داشته و از لحاظ رفتاری گرید پایین‌تری دارند. به عبارت دیگر، این سلول‌ها به نظر بسیار تهاجمی و ناهنجار می‌آیند، اما در عمل چنین رفتاری از خود نشان نمی‌دهند. کارسینوم مدولاری معمولا رشد سریعی نداشته و معمولا به خارج از پستان و غدد لنفاوی منتشر نمی‌شود. به همین علت، درمان این سرطان از سایر انواع سرطان پستان آسان‌تر است.
علائم و تشخیص کارسینوم مدولاری پستان
در این بخش به بررسی نحوه تشخیص کارسینوم مدولاری پستان خواهیم پرداخت.
علائم
کارسینوم مدولاری پستان همانند سایر انواع سرطان پستان ممکن است درابتدا هیچ علامتی ایجاد نکند. به مرور زمان ممکن است توده‌ای نرم و گوشتی و گاها سفت در بافت پستانی شکل بگیرد. بسیاری از کارسینوم‌های مدولاری کوچک بوده و قطری زیر 2 سانتی‌متر دارند. کارسینوم مدولاری همچنین ممکن است در پستان ایجاد درد، ورم، قرمزی و سوزش کند.
تشخیص
تشخیص کارسینوم مدولاری گاها با تهیه تصاویری از داخل بافت پستانی از طریق ماموگرافی و سونوگرافی انجام می‌شود. با این حال، مطالعات نشان داده‌اند که ماموگرافی روش قابل اطمینانی در تشخیص کارسینوم مدولاری نیست. این نوع از سرطان پستان بیشتر حیان خودمعاینه‌گری و یا معاینه پستان توسط پزشک تشخیص داده می‌شود.
تشخیص کارسینوم مدولاری معمولا ترکیبی از مراحل را دربرمی‌گیرد:
معاینه فیزیکی پستان‌ها: پزشکتان ممکن است وجود توده را احساس کند.
- ماموگرافی: برای تعیین موقعیت تومور و بررسی شواهد سرطان در سایر نقاط بدن استفاده می‌شود.
- سونوگرافی: تصاویر بیشتری از بافت پستان تهیه کرده و سایر نواحی را نیز از لحاظ وجود سرطان بررسی می‌کند.
- بیوپسی: قسمتی از توده و یا کل آن برداشته شده و زیر میکروسکوپ بررسی می‌شود. با استفاده از سوزنی مخصوص می‌توان تعداد اندکی از سلول‌ها را استخراج کرد و یا اینکه از طریق ایجاد برشی کوچک تومور را خارج نمود. بیوپسی کلید رسیدنبه تشخیص دقیق است و به این علت اهمیت دارد که تکنیک‌های تصویربرداری قادر به افتراق کارسینوم مدولاری از سایر انواع سرطان پستان نمی‌باشند.
کارسینوم مدولاری مشخصاتی بارز دارد که پاتولوژیست هنگام بررسی نمونه توده در زیر میکروسکوپ باید به آن‌ها توجه نماید:
- وجود مرزی مشخص میان بافت توموری و بافت سالم پستانی: کارسینوم مدولاری بافت سالم اطراف را تحت فشار قرار می‌دهد، اما برخلاف کارسینوم مجرایی تهاجمی به داخل آن رشد نمی‌کند.
- اندازه‌ای بزرگ سلول‌های سرطانی و ظاهر با گرید بالا: این سلول‌ها تفاوت فراوانی با سلول‌های طبیعی و سالم پستانی داشته، ولی مانند سلول‌های با گرید بالا رفتار نمی‌کنند و تهاجم و رشد سریعی ندارند. سلول‌های کارسینوم مدولاری همچنین با الگوی صفحه‌ای خاص خود در کنار یکدیگر قرار می‌گیرند. مشاهده غشای هر کدام از سلول‌ها در این حالت دشوار است.
- قرارگیری سلول‌های سیستم ایمنی (گلبول‌های سفید، لنفوسیت‌ها و پلاسماسل‌ها) در حاشیه تومور: وظیفه سیستم ایمنی، مبارزه با بیماری‌ها و هر گونه عامل تهدیدآمیز در بدن است. دانشمندان بر این باورند که این سلول‌ها کارسینوم مدولاری را محدود نگه داشته و مانع از رشد و گسترش سریع آن می‌شوند.
در صورتیکه توموری صاحب این خصوصیات باشد، کارسینوم مدولاری حقیقی نامیده می‌شود. گاهی اوقات، تومور فقط برخی از این خصوصیات را داشته و بقیه را ندارد و یا اینکه ممکن است مخلوط با سلول‌های کارسینوم مجرایی تهاجمی باشد. در این گونه موارد، پزشکان تومور را کارسینوم مدولاری آتیپیکال نامگذاری می‌کنند.
به علاوه، سلول‌های کارسینوم مدولاری غالبا پروتئینی به نام p53 را بیان می‌کنند. ممکن است پاتولوژیست‌ها برای تایید تشخیص حقیقی بودن کارسینوم مدولاری، تست p53 را انجام می‌دهند.
کارسینوم مدولاری خصوصیات دیگری نیز دارد:
- منفی بودن از لحاظ گیرنده هورمونی: کارسینوم مدولاری معمولا از لحاظ گیرنده هورمونی منفی است.
- منفی بودن از لحاظ پروتئین HER2: کارسینوم مدولاری معمولا از لحاظ تست گیرنده پروتئین HER2/neu منفی است.
تشخیص کارسینوم مدولاری بسیار چالش‌برانگیز است. تشخیص تافوت میان سلول‌های کارسینوم مدولاری و سلول‌های سرطان پستان تهاجمی مجرایی عادی دشواراست. در صورتیکه با این سرطان تشخیص داده شده‌اید، از پزشک خود در مورد تجربه پاتولوژیست بررسی کننده نمونه‌ها سوال کنید. همچنین ممکن است بخواهید نظر آزماشگاه پاتولوژی دیگری را نیز جویا شوید.
درمان کارسینوم مدولاری پستان
شما و پزشکتان به کمک یکدیگر برنامه‌ای درمانی طراحی خواهید کرد. برخی از پزشکان معتقدند که کارسینوم مدولاری حقیقی تنها نیاز به جراحی داشته و استفاده از سایر درمان‌های مکمل مانند شیمی درمانی و پرتو درمانی ضروری نیست. علت آن است که کارسینوم مدولاری غالبا توموری کوچک است که تهاجمی نبوده و به ندرت به غدد لنفاوی اطراف پراکنده می‌شود.
برخی دیگر از پزشکان نیز اعتقاد دارند که با کل موارد کارسینوم مدولاری باید مانند بیماران سرطان پستان تهاجمی مجرایی برخورد نمود. کارسینوم مدولاری حقیقی بسیار نادر بوده و تشخیص قطعی آن دشوار است. به همین علت این دسته از پزشکان می‌خواهند از بابت درمان کافی کلیه بیماران مطمئن گردند.
کارسینوم مدولاری آتیپیکال درمانی مشابه سرطان پستان مجرایی تهاجمی دارد.
شما و پزشکتان باید با در نظر گرفتن خصوصیات سرطان مانند اندازه تومور، گرید آن و پراکندگی و یا عدم پراکندگی آن به بافت‌های اطراف، برنامه طراحی مناسب وضعیتتان را طراحی کنید. این برنامه درمانی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- جراحی به منظور برداشت تومور و در صورت نیاز، غدد لنفاوی درگیر: در کارسینوم مدولاری به غدد لنفاوی گسترش پیدا کرده باشد، غالبا
بیشتر از 3 غده را درگیر نخواهد کرد. پروسه‌های احتمالی عبارتند از:
- لامپکتومی: جراح ممکن است بخشی از پستان که دربردارنده تومور و یا توده است را به همراه بافت سالم اطراف آن جداسازی کند. جراح همچنین ممکن است تعدادی از غدد لنفاوی را نیز بردارد.
- ماستکتومی توتال یا ساده: طی این فرایند بافت پستانی برداشته می‌شود، بی آنکه برداشت غدد لنفاوی زیربغل نیز انجام گیرد. ممکن است بیوپسی غدد لنفاوی نگهبان نیز انجام شود تا غدد نزدیک به تومور به منظور بررسی علائم گسترش سرطان مورد بررسی قرار گیرند.
- ماستکتومی رادیکال تغییریافته: طی این فرایند، جراح پستان و عضلات دیواره قفسه سینه و برخی از غدد لنفاوی زیربغل را بر می‌دارد.
- شیمی درمانی: شیمی درمانی شامل دریافت داروهای ضدسرطان در قالب قرص و یا به صورت وریدی است. این داروها در جریان خون حرکت کرده و در کل بدن جریان می‌یابند. هدف از این درمان، نابود کردن سلول‌های سرطانی پراکنده شده از محل تومور اصلی است.
- پرتودرمانی: پرتودرمانی که رادیودرمانی نیز نامیده می‌شود، متشکل از هدایت پرتوهای پرانرژی به ناحیه‌ای از بدن است که تحت تاثیر سرطان قرار گرفته است؛ مانند قفسه سینه و غدد لنفاوی زیربغل. این پرتوتابی هدفدار می‌تواند سلول‌های سرطانی برجای‌مانده را نابود کند.
بسیاری از کارسینوم‌های مدولاری از لحاظ تست گیرنده‌های استروژنی و پروژسترونی منفی هستند. درنتیجه نمی‌توانند با درمان‌های هورمونی مانند تاموکسیفن و مهارکننده‌های آروماتاز تحت درمان قرار بگیرند. این داروها مانع از عملکرد استروژن در جهت افزایش رشد سلولی می‌گردند. کارسینوم‌های مدولاری از لحاظ تست گیرنده HER2 نیز منفی می‌باشند؛ درنتیجه قابل درمان با داروهای ضد HER2 مانند Herceptin (trastuzumab)، Kadcyla (T-DM1 یا ado-trastuzumab)، Nerlynx (neratinib)، Perjeta (pertuzumab) و Tykerb (lapatinib) نمی‌باشند.
پیگیری درمان کارسینوم مدولاری پستان
پس از اتمام درمان، پزشکتان با مشورت با شما، برنامه‌ای برای ویزیت‌ها و تست‌هایی به منظور پیگیری وضعیت سلامتی‌تان طرح ریزی می‌کند که مطابق وضعیتتان باشد. این برنامه ممکن است شامل تست‌های زیر باشد:
- ممکن است به مدت 5 سال، هر 4 تا 6 ماه، تحت معاینه بالینی قرار بگیرید و از شما شرح حال گرفته شود. پس از پایان این 5 سال، این تست‌ها به صورت سالانه انجام خواهند گرفت. در صورتیکه تاموکسیفن یا سایر انواع هورمون‌درمانی را دریافت می‌کنید، با پزشکتان در درمان عوارض جانبی داروها صحبت کنید.
- در صورتیکه لامپکتومی شده و یا جراحی حفظ پستان انجام داده باشید، باید 6 تا 12 ماه پس از اتمام پرتودرمانی از پستان درگیر ماموگرام تهیه شده و سپس ماموگرافی هر دو پستان به صورت سالانه انجام می‌گیرد.
- در صورتیکه ماستکتومی شده باشید، باید ماموگرام پستان دیگر به صورت سالانه تهیه شود. در صورتیکه ریسک بروز مجدد سرطان پستان در شما به علت سابقه خانوادگی قوی، جهش‌های ژنتیکی BRCA1 یا BRCA2 و علل دیگربالا باشد، پزشک علاوه بر ماموگرام‌های سالانه، MRI را نیز توصیه خواهد نمود.
- در صورتیکه تاموکسیفن دریافت می‌کنید، سالانه توسط متخصص زنان تحت معاینه فیزیکی قرار گرفته و از شما شرح حال اخذ خواهد شد. این دارو می‌تواند خطر بروز سرطان رحم را افزایش دهد. هر گونه علامت غیرعادی از جمله بروز خونریزی‌های غیرطبیعی، باید فورا به پزشک گزارش شوند (در صورتیکه تحت هیسترکتومی قرار گرفته باشید، دیگر دارای رحم نیستید و این توصیه برای شما قابل استفاده نخواهد بود).
- درصورتیکه درمان‌ها باعث بروز زودرس یائسگی در شما شده و یا به صورت طبیعی یائسه شده‌اید و تحت درمان با مهارکننده‌های آروماتاز قرار دارید، باید به صورت مداوم سلامت استخوان‌هایتان توسط تست تعیین چگالی استخوان مورد بررسی قرار گیرد. سطوح پایین استروژن که در نتیجه یائسگی زودرس و یا دریافت مهارکننده‌های آروماتاز ایجاد می‌شود، می‌تواند سلامت استخوان‌ها را تحت تاثیر قرار دهد.
ممکن است نیاز به انجام تست‌ها و یا ویزیت‌های بیشتری داشته باشید و این وابسته به نیازهای فردی شماست. توصیه‌های پزشکتان در این مورد را جویا شوید.