در ادامه سری مقالات انواع سرطان پستان، به کارسینوم موسینی پستان می‌پردازیم. کارسینوم موسینی پستان که گاها کارسینوم کلوئید نیز خوانده می‌شود، نوعی نادر از سرطان پستان تهاجمی مجرایی است. در این نوع از سرطان، تومور از سلول‌های ناهنجاری ساخته شده است که در ماده‌ای موسینی شناور هستند. موسین از ترکیبات اصلی موکوس است که ماده‌ای لزج و لغزنده است.
در حالت طبیعی، موکوس پوشش بسیاری از سطوح داخلی بدن مانند سیستم گوارشی، ریه‌ها، کبد و سایر ارگان‌های حیاتی را تشکیل می‌دهد. بسیاری از انواع سلول‌های سرطانی که سلول‌های سرطان پستان هم از جمله آن‌ها هستند، تولید موکوس می‌کنند. در کارسینوم موسینی، این موکوس بخشی از تومور شده و اطراف سلول‌های سرطان پستان را احاطه می‌کند. این سلول‌ها در زیر میکروسکوپ به صورت شناور در استخری از موکوس دیده می‌شوند.
تحقیقات حاکی از آن هستند که تنها 2 تا 3 درصد سرطان‌های پستان تهاجمی کارسینوم موسینی خالص می‌باشند (به این معنی که تومور تنها از این نوع سرطان تشکیل شده است). حدود 5 درصد از سرطان‌های پستان تهاجمی در ساختار خود حاوی بخش موکوسی می‌باشند و همزمان انواع دیگری از سرطان هم حاضر هستند. کارسینوم موسینی در مردان بسیار نادر است.
امکان تشخیص کارسینوم موسینی در هر سنی وجود دارد، اما بیشتر در زنان یائسه محتمل می‌باشد. برخی از مطالعات نشان می‌دهند که میانگین سنی تشخیص، دهه 60 ام زندگی و یا اوایل دهه 70 است.
با اینکه کارسینوم موسینی نوعی از سرطان پستان تهاجمی است، معمولا تهاجم پایینی داشته و به خوبی به درمان پاسخ می‌دهد. کارسینوم موسینی با احتمال کمتری نسبت به سایر انواع سرطان پستان به غدد لنفاوی منتشر می‌شود.
علائم و تشخیص کارسینوم موسینی پستان
علائم کارسینوم موسینی پستان
کارسینوم موسینی پستان همانند بسیاری از انواع دیگر سرطان پستان، ممکن است در ابتدا هیچ علائمی ایجاد نکند. ممکن است با گذشت زمان توده به حدی رشد کند که در حین خودمعاینه‌گری و یا معاینه توسط پزشک لمس گردد. کارسینوم‌های موسینی هنگام تشخیص معمولا قطری در حدود 3 سانتی‌متر داشته و ممکن است حتی بزرگتر یا کوچکتر نیز باشند.
تشخیص کارسینوم موسینی پستان
تشخیص کارسینوم موسینی معمولا ترکیبی از مراحل زیر را در بر می‌گیرد:
- معاینه پستان: ممکن است شما یا پزشکتان حین معاینه متوجه وجود توده‌ای در بافت پستانی خود شوید.
- ماموگرام: ماموگرام می‌تواند موقعیت تومور را شناسایی کرده و به دنبال شواهد وجود تومور در هر دو پستان بگردد. غربالگری با ماموگرافی می‌تواند کارسینوم موسینی را تشخیص دهد، اما معمولا به صورت توده پستانی خوش‌خیم مشاهده می‌شود. کارسینوم موسینی غالبا حاشیه‌ای مشخص داشته و بافت پستانی سالم اطراف را تحت فشار قرار می‌دهد، ولی به آن تهاجم نگرده و داخل آن رشد نمی‌کند. این نوع از تومور معمولا فاقد حاشیه‌های نامنظم و کلسیفیکاسیون (رسوب کلسیم که به صورت نقاطی سفید رنگ مشاهده می‌گردد) که در سایر انواع سرطان پستان رایج است، می‌باشد.
- MRI، سونوگرافی یا هر دو: این تکنیک‌ها به منظور تهیه تصاویر بیشتری از پستان‌ها و بررسی وجود سرطان در سایر نواحی به کار می‌روند.
بیوپسی: طی بیوپسی قسمتی از تومور یا کل آن برداشته شده و زیر میکروسکوپ بررسی می‌گردد. تهیه نمونه‌ها می‌تواند از طریق وارد کردن سوزنی نازک از طریق پوست به داخل پستان و یا ایجاد برشی کوچک و سپس برداشت نمونه انجام شود. از آن جایی که تست‌های تصویربرداری نمی‌توانند کارسینوم موسینی را از سایر انواع سرطان پستان و بیماری‌های خوش‌خیم پستان تشخیص دهند، بیوپسی کلید رسیدن به تشخیص دقیق است.
هنگامی که پاتولوژیست نمونه را زیر میکروسکوپ بررسی می‌کند، به دنبال توده‌های کوچکی از تومور خواهد بود که در زمینه‌ای از موسین شناور هستند. تومور ممکن است عمدتا ازموسین تشکیل شده باشد و یا اینکه بیشتر از سرطانی جداشده توسط مقادیر اندکی از موسین شکل گرفته باشد.
کارسینوم موسینی ممکن است در نزدیکی سایر انواع شایع‌تر سرطان پستان و یا حتی به صورت مخلوط با آن‌ها یافت شود. گاهی اوقات ممکن است کارسینوم مجرایی درجا در نزدیکی کارسینوم موسینی وجود داشته باشد. همچنین ممکن است در داخل کارسینوم موسینی، نواحی محتوی کارسینوم تهاجمی مجرایی یافت شود. در صورتیکه سلول‌های سرطان پستان تهاجمی مجرایی بیش از 10 درصد تومور را تشکیل دهند، سرطان از نوع کارسینوم موسینی مخلوط خواهد بود. در سرطان پستان موسینی خالص، 90 تا 100 درصد سلول‌ها موسینی هستند.
پس از تشخیص یا پس از جراحی سلول‌ها باید از لحاظ تعداد دیگری از خصوصیات کلیدی بررسی گردند:
- وضعیت گیرنده هورمونی (HR+ بودن): مطالعات حاکی از آنند که کارسینوم‌های موسینی در 86 تا 92 درصد مواقع از لحاظ گیرنده استروژنی و در 63 تا 68 درصد مواقع از لحاظ گیرنده‌های پروژسترونی مثبت می‌باشند.
- وضعیت HER2 (HER2-): کارسینوم‌های موسینی تقریبا در 100 درصد موارد از لحاظ وجود گیرنده‌های پروتئین HER2/neu، منفی می‌باشند.
هر دو این مشخصه‌ها به همراه تمایل کارسینوم موسینی به باقی ماندن در داخل بافت پستانی، از دلایل پاسخدهی خوب این کارسینوم به درمان و پیش‌آگهی مطلوب آن هستند. سرطان‌های HR+/HER2- میزان تهاجم کمتری دارند. تحقیقات نشان داده‌اند که کارسینوم‌های موسینی به احتمال کمتری دارای ناهنجاری‌های کروموزومی موجود در سایر انواع کارسینوم‌های مجرایی می‌باشند (کروموزوم‌ها ساختارهای طناب‌مانندی هستند که محتوی ماده ژنتیکی سلول می‌باشند). به این معنی که این سلول‌ها بیشتر شبیه سلول‌های سالم بوده و احتمال رشد و تهاجم پایین‌تری دارند.
تشخیص کارسینوم موسینی همانند سایر انواع با شیوع کمتر سرطان پستان، نیزمند مهارت بالایی است. در صورتیکه این تشخیص را دریافت کرده‌اید، می‌توانید نظر متخصص دیگری را هم جویا شوید. شما همچنین می‌توانید در صورت دریافت تشخیص کارسینوم موسینی HR- یا HER2+ تکرار تست را درخواست نمایید.
درمان کارسینوم موسینی پستان
پس از تشخیص، شما و پزشکتان باید برنامه درمانی مناسب کارسینوم موسینی را برنامه‌ریزی نمایید. در صورتیکه کارسینوم موسینی شما از نوع خالص باشد، به اندازه کارسینوم مجرایی تهاجمی نیاز به درمان نخواهید داشت. درصورتیکه در داخل تومور، در نقطه دیگری از همان پستان و یا پستان دیگر انواع دیگری از کارسینوم مجرایی تهاجمی در بیش از 10 درصد کل تومور مشاهده شوند، برنامه درمانی نیز تغییر خواهد کرد و هر دو نوع کارسینوم موسینی و نوع دیگر کارسینوم تهاجمی مجرایی موجود در تومور را هدف قرار خواهد داد.
کارسینوم موسینی خالص معمولا به غدد لنفاوی آگزیلاری (زیربغل) منتشر نمی‌گردد. با این حال تحقیقات نشان داده‌اند که در حدود 15 درصد موارد (برآوردها متغیر هستند)، کارسینوم موسینی خالص می‌تواند این گره‌های لنفاوی را درگیر کند. برخی از مطالعات اخیر حاکی از آن هستند که در موراد مبتلا به کارسینوم موسینی، درصد معینی از زنان بیش از یک تومور موسینی در پستان خود خواهند داشت. به عناون مثال، مطالعه‌ای که در سال 2009 در M.D. Anderson Cancer Center انجام شد نشان داد که در نمونه‌ای حاوی بیش از 260 زن مبتلا به کارسینوم موسینی، حدود 38 درصد از آن‌ها بیش از یک ناحیه سرطانی را دارا بودند. تحقیقات بیشتر در حال انجام هستند، اما می‌توانید این اطلاعات را پزشک خود در میان گذاشته و پیشنهاد وی را بررسی نمایید.
برنامه درمانی کارسینوم موسینی پستان شامل موارد زیر است:
- جراحی و برداشتن تومور و غدد لنفاوی درگیر: فرایندهایی که ممکن است انجام شوند، عبارتند از:
- لامپکتومی: جراح تنها قسمتی از پستان که توده را در برگرفته و مقداری از بافت‌های سالم احاطه‌کننده آن را خارج می‌کند. بیوپسی گره‌های لنفاوی نگهبان (sentinel node biopsy) که به برداشت یک یا دو غده اول تخلیه کننده لنف پستان اطلاق می‌شود، ممکن است انجام شود تا در غدد لنفاوی نزدکی به تومور نشانه‌های گسترش تومور بررسی گردند. درصورتیکه تومور شما قطری کمتر از یک سانتی‌متر داشته و کارسینوم موسینی خالص باشد، جراح احتمالا از تهیه بیوپسی از غدد لنفاوی زیربغل به علت احتمال بسیار پایین متاستاز صرف نظر کند.
- ماستکتومی ساده یا کلی: جراح بدون اینکه هیچ کدام از گره‌های لنفاوی زیربغل را خارج کند، اقدام به تخلیه بافت پستانی می‌کند. ممکن است بیوپسی غدد لنفاوی نگهبان به منظور بررسی گسترش سرطان به غدد لنفاوی نزدیک به تومور انجام گیرد.
- درمان‌های بعدی مانند پرتودرمانی، هورمون درمانی و شیمی درمانی:
- معمولا به دنبال لامپکتومی، پرتودرمانی انجام می‌شود و هدف از آن هدایت پرتوهای پرانرژی به ناحیه سرطانی و از بین بردن سلول‌های سرطانی باقی‌مانده است. این درمان برای کارسینوم موسینی استاندارد تلقی می‌شود. با این حال، برخی از پزشکان ممکن است پرتودرمانی را برای کارسینوم موسینی غیرضروری تشخیص دهند. این مورد خصوصا زمانی رایج است که تومور بسیار کوچک باشد.
- هورمون درمانی عبارت است از دریافت داروهایی همچون تاموکسیفن و یا مهارکننده‌های آروماتاز که تاثیر استروژن را مهار کرده و یا میزان استروژن بدن را پایین می‌آورند. تقریبا تمام کارسینوم‌های موسینی استروژن/پروژسترون مثبت هستند و به همین علت درمان هورمونی در این بیماران مفید خواهد بود. در صورتیکه تست‌ها حاکی از استروژن منفی یا پروژسترون منفی بودن سرطان باشند، باید تست‌های دیگری را نیز مدنظر قرار داد.
- شیمی درمانی شامل دریافت داروهای ضدسرطان در قالب قرص و یا به صورت وریدی است. این داروها در جریان خون حرکت کرده و در کل بدن جریان می‌یابند. هدف از این درمان، نابود کردن سلول‌های سرطانی پراکنده شده از محل تومور اصلی است. از آن‌جایی که کارسینوم موسینی معمولا به سایر نواحی بدن پخش نمی‌شود، معمولا احتیاجی به شیمی‌درمانی نمی‌باشد.
بسیاری از پزشکان هورمون‌درمانی و شیمی‌درمانی بیماران مبتلا به کارسینوم موسینی را بر اساس اندازه تومور و وجود گسترش به غدد لنفاوی تجویز می‌کنند. ممکن است از برخی از گایدلاین‌های عمومی پیروی شود، اما دقت کنید که نظرات پزشکان مختلف در مورد درمان‌های موردنیاز متفاوت می‌باشد. شما و پزشکتان می‌توانید در مورد بهترین گزینه درمانی مناسب شرایطتان بحث کنید.
- در صورتیکه تومور کوچکتر از یک سانتی‌متر بوده و غدد لنفاوی فاقد سلول‌های سرطانی بوده و یا یکی از غدد حاوی مقادیر اندکی از آن‌ها (ناحیه‌ای با قطر کوچکتر از 2 میلی‌متر یا کمتر) باشد، انجام هورمون‌درمانی و شیمی‌درمانی پس از جراحی، توصیه نخواهدشد.
- درصورتیکه اندازه‌ای بین 1 تا 2.9 سانتی‌متر داشته و غدد لنفاوی فاقد سرطان و یا دارای مقادیر اندکی از سلول‌های سرطانی در یکی از غدد باشند، غالبا هورمون درمانی به عنوان درمان بعدی مدنظر قرار می‌گیرد. علت، گیرنده استروژن/پروژسترون مثبت بودن بسیاری از کارسینوم‌های موسینی است.
- درصورتیکه اندازه‌ای حدود 3سانتی‌متر یا بزرگتر داشته و غدد لنفاوی فاقد سرطان و یا دارای مقادیر اندکی از سلول‌های سرطانی در یکی از غدد باشند، پس از جراحی هورمون‌درمانی انجام می‌شود.
- در صورتیکه نواحی بزرگتری از سرطان (ناحیه‌ای با قطری بیش از 2 میلی‌متر) به یک یا تعداد بیشتری از غدد لنفاوی زیربغل منتشر شده باشد، پزشک شیمی‌درمانی به همراه هورمون‌درمانی را توصیه خواهد کرد.
- همچنین در صورت اندازه بزرگ کارسینوم موسینی (قطر بزرگتر از 1 سانتی متر) از لحاظ تست گیرنده‌های استروژنی/پروژسترونی منفی باشد، پزشک شیمی درماین را توصیه خواهد کرد. در چنین مواردی هورمون درمانی ممکن نیست. در صورتیکه نتیجه تست‌های گیرنده‌های هورمونی منفی بود، تکرار تست را درخواست کنید. منفی بودن این تست در کارسینوم موسینی غیرعادی است.
می‌توانید با پزشک خود در مورد همه منافع و مضرات استفاده از درمان‌های اضافی از جمله جراحی و پرتودرمانی مشورت کنید. اختلاف نظرهایی در مورد میزان نیاز به درمان‌های مکمل در مورد کارسینوم موسینی وجود دارد. از آن‌جایی که این نوع از تومور کوچک بوده و رشد آهسته‌ای دارد، برخی از متخصصان معتقدند که درمان بیشتر منافع چندانی نخواهد داشت. این تصمیم بیشتر بسته به نظر خودتان و پزشک در مورد بهترین انتخاب است.
بسیاری از کارسینوم‌های موسینی از لحاظ تست گیرنده HER2 نیز منفی می‌باشند؛ درنتیجه قابل درمان با داروهای ضد HER2 مانند Herceptin (trastuzumab)، Kadcyla (T-DM1 یا ado-trastuzumab)، Nerlynx (neratinib)، Perjeta (pertuzumab) و Tykerb (lapatinib) نمی‌باشند. با این حال، در مورد ضرورت استفاده یا عدم استفاده از داروهای ضد HER2 خود مجددا با پزشک مشورت کنید.
پیگیری درمان کارسینوم موسینی پستانی
پس از اتمام درمان، پزشکتان با مشورت با شما، برنامه‌ای برای ویزیت‌ها و تست‌هایی به منظور پیگیری وضعیت سلامتی‌تان طرح ریزی می‌کند که مطابق وضعیتتان باشد. این برنامه ممکن است شامل تست‌های زیر باشد:
ممکن است به مدت 5 سال، هر 4 تا 6 ماه، تحت معاینه بالینی قرار بگیرید و از شما شرح حال گرفته شود. پس از پایان این 5 سال، این تست‌ها به صورت سالانه انجام خواهند گرفت. در صورتیکه تاموکسیفن یا سایر انواع هورمون‌درمانی را دریافت می‌کنید، با پزشکتان در درمان عوارض جانبی داروها صحبت کنید.
در صورتیکه لامپکتومی شده و یا جراحی حفظ پستان انجام داده باشید، باید 6 تا 12 ماه پس از اتمام پرتودرمانی از پستان درگیر ماموگرام تهیه شده و سپس ماموگرافی هر دو پستان به صورت سالانه انجام می‌گیرد.
در صورتیکه ماستکتومی شده باشید، باید ماموگرام پستان دیگر به صورت سالانه تهیه شود. در صورتیکه ریسک بروز مجدد سرطان پستان در شما به علت سابقه خانوادگی قوی، جهش‌های ژنتیکی BRCA1 یا BRCA2 و علل دیگربالا باشد، پزشک علاوه بر ماموگرام‌های سالانه، MRI را نیز توصیه خواهد نمود.
در صورتیکه تاموکسیفن دریافت می‌کنید، سالانه توسط متخصص زنان تحت معاینه فیزیکی قرار گرفته و از شما شرح حال اخذ خواهد شد. این دارو می‌تواند خطر بروز سرطان رحم را افزایش دهد. هر گونه علامت غیرعادی از جمله بروز خونریزی‌های غیرطبیعی، باید فورا به پزشک گزارش شوند (در صورتیکه تحت هیسترکتومی قرار گرفته باشید، دیگر دارای رحم نیستید و این توصیه برای شما قابل استفاده نخواهد بود).
درصورتیکه درمان‌ها باعث بروز زودرس یائسگی در شما شده و یا به صورت طبیعی یائسه شده‌اید و تحت درمان با مهارکننده‌های آروماتاز قرار دارید، باید به صورت مداوم سلامت استخوان‌هایتان توسط تست تعیین چگالی استخوان مورد بررسی قرار گیرد. سطوح پایین استروژن که در نتیجه یائسگی زودرس و یا دریافت مهارکننده‌های آروماتاز ایجاد می‌شود، می‌تواند سلامت استخوان‌ها را تحت تاثیر قرار دهد.
ممکن است نیاز به انجام تست‌ها و یا ویزیت‌های بیشتری داشته باشید و این وابسته به نیازهای فردی شماست. توصیه‌های پزشکتان در این مورد را جویا شوید.