سرطان پستان چیست؟

در تمام سرطان‌ها، تعدادی از سلول‌های ناهنجار به طرز غیرقابل کنترلی رشد می‌کنند و سرطان پستان نیز از این قاعده مستثنی نیست. سلول‌های تکثیرشده توموری را تشکیل می‌دهند که به صورت یک توده احساس شده و یا در فیلم X-ray مشاهده می‌گردد. این سلول‌ها همچنین ممکن است به مکان‌هایی از بدن مهاجرت کنند که در حالت عادی در آن‌جا یافت نخواهند شد و در چنین زمانی، سرطان متاستاتیک نامیده می‌شود. سرطان سینه در زنان، دومین سرطان شایع پس از سرطان پوست است. مرگ‌ومیر ناشی از سرطان پستان به مرور زمان کمتر شده است، اما همچنان دومین علت مرگ‌ومیر ناشی از سرطان در میان کل زنان می‌باشد.

سرطان سینه از کجا آغاز می‌گردد؟

سرطان سینه می‌تواند از نقاط مختلفی در پستان منشا بگیرد. بسیاری‌ از سرطان‌های پستان معمولا از نواحی کوچک و محدودی در غدد شیری (کارسینوم لوبولار) و یا در مجاری حمل‌کننده شیر به نوک پستان (کارسینوم داکتال) آغاز می‌گردند. انواع دیگری از سرطان پستان نیز وجود دارند، اما شیوع آن‌ها کمتر است. همچنین درصد کمی از سرطان‌ها می‌توانند از سایر بافت‌های موجود در پستان منشا بگیرند. این سرطان‌ها سارکوم و لنفوم نامیده می‌شوند و سرطان پستان محسوب نمی‌گردند.

با وجود اینکه بسیاری از انواع سرطان پستان ایجاد توده می‌کنند، ممکن است برخی دیگر توده‌ای ایجاد نکنند. بسیاری از سرطان‌های پستان از طریق مشاهده توده در ماموگرام‌هایی که به منظور غربالگری تهیه می‌شوند، تشخیص داده می‌شوند. تهیه ماموگرام می‌تواند سرطان را در مراحل اولیه آن، حتی پیش از زمانی که توده قابل لمسی وجود داشته باشد و یا علائمی مشاهده شود، شناسایی کنند. سرطان سینه در زنان علائم دیگری نیز دارد که باید مراقب آن ها باشید و سریعا به پزشک گزارش کنید.

همچنین ذکر این نکته ضروری است که بسیاری از توده‌های موجود در پستان، خوش‌خیم بوده و سرطانی (بدخیم) نیستند. تومورهای غیرسرطانی پستان، دارای رشد ناهنجار بوده اما به خارج از پستان منتشر نشده و حیات فرد را تهدید نمی‌کنند. البته تعدادی از توده‌های خوش‌خیم قادرند ریسک ابتلای افراد به سرطان پستان را افزایش دهند. وجود هر گونه توده و یا تغییر در بافت پستان باید توسط افراد متخصص چک شده و از لحاظ  خوش‌خیمی و بدخیمی و نیز میزان تاثیر بر ریسک ابتلای فرد به سرطان سینه در آینده مورد بررسی قرار گیرد.

سرطان پستان چگونه آغاز می‌گردد؟

تغییرات و جهش‌های DNA می‌تواند منجر به تبدیل سلول‌های نرمال پستان به سلول‌های سرطانی شود. تعدادی از تغییرات DNA ارثی بوده و می‌تواند از والدین به فرزندان منتقل شوند. وجود چنین ژن‌هایی ریسک ابتلا را به شدت افزایش می‌دهد. تعداد دیگری از فاکتورهای ریسک، مانند تغذیه و سطح فعالیت فیزیکی مرتبط با سبک زندگی افراد بوده و می‌تواند خطر ابتلا به سرطان پستان را افزایش دهد. البته نحوه تاثیر این فاکتورهای ریسک بر تبدیل سلول‌های نرمال به سلول‌های سرطانی، هنوز به خوبی شناخته نشده است. به نظر می‌رسد که هورمون‌ها در بسیاری از موارد سرطان پستان نقشی تاثیرگذار داشته باشند؛ اما نحوه تاثیر آن‌ها بر ایجاد سرطان کاملا مشخص نیست.

جهش‌های DNA ارثی و اکتسابی

سلول‌های نرمال پستانی به علت ایجاد جهش‌هایی در DNA سرطانی می‌گردند. DNA ماده‌ای شیمیایی در سلول‌های ما است که ژن‌های ما را تشکیل می‌دهد. ژن‌ها، حاوی دستورالعمل‌هایی برای عملکرد سلولی هستند. برخی از جهش‌ها ارثی بوده و از والدین به افراد منتقل می‌شوند. این موضوع به آن معنا است که جهش‌ها از هنگام تولد در سلول‌های شما موجود بوده و برخی از جهش‌ها می‌توانند ریسک ابتلا به سرطان‌هایی خاص را در فرد بالا ببرند. این جهش‌ها عامل سرطان‌های خانوادگی بوده و غالبا باعث ابتلای افراد به سرطان در سنین پایین می‌شوند.

بسیاری از جهش‌های ژنتیکی مرتبط با سرطان پستان، اکتسابی هستند. این به آن معنا است که تغییرات ژنی در طول زندگی فرد ایجاد شده و ارثی نیستند. تغییرات اکتسابی DNA در طول زمان ایجاد شده و تنها در سلول‌های پستانی رخ می‌دهند. جهش‌یافته بون DNA، جهش‌یافته بودن ژن را سبب می‌گردد. برخی از ژن‌ها مسئول کنترل رشد، تقسیم و مرگ سلولی هستند. جهش‌هایی که در این ژن‌ها ایجاد می‌شوند، باعث می‌شوند که سلول‌ها از حالت کنترل خارح شده و سرطانی شوند.

پروتوانکوژن‌ها

پروتوانکوژن‌ها ژن‌هایی هستند که منجر به رشد طبیعی سلول‌ها می‌گردند. زمانی که پروتوانکوژن‌ها دچار جهش می‌شوند یا تعداد نسخه‌های موجود از آن‌ها بیشتر می‌گردد، تبدیل به ژن‌هایی ناهنجار می‌گردند. این ژن‌ها در زمان‌های نامناسبی فعال و یا روشن می‌مانند. زمانی که این اتفاق رخ دهد، رشد سلول‌ها خارج از کنترل شده و سلول‌های بیشتری تولید می‌شوند که رشد آن‌ها نیز خارج از کنترل است. به این ترتیب، سرطان ایجاد می‌گردد. این ژن‌های ناهنجار، انکوژن نامیده می‌شوند.

سلول را مانند یک اتومبیل تصور کنید. برای اینکه اتومبیلی بتواند به خوبی کار کند، باید وسیله‌ای برای کنترل سرعت آن در کار باشد. پرتوانکوژن‌ها به مثابه پدال گاز سلولی هستند. این ژن‌ها چگونگی رشد و تقسیم سلولی و زمان آن را تنظیم می‌کنند. انکوژن مانند پدال گازی است که گیر کرده است و دائما در حالت فشرده قرار دارد. درنتیجه سلول به طرز سرسام آوری تقسیم می‌شود.

ژن‌های سرکوب‌کننده تومور

ژن‌های سرکوب‌کننده تومور، ژن‌های نرمالی هستند که رشد و تقسیم سلولی را کندتر می‌کنند، باعث ترمیم DNA می‌وشند، یا اینکه زمان مرگ سلولی را تعیین می‌نمایند. در صورتیکه ژن‌های سرکوب‌کننده تومور عملکرد درستی نداشته باشند، سلول‌ها به طرز غیر قابل کنترلی رشد خواهند کرد. درنتیجه، تعداد بیشتری از سلول‌های با رشد غیر قابل کنترلی که نمی‌توانند در زمان مناسب بمیرند، ایجاد خواهند شد. این امر در نهایت منجر به سرطان می‌شود.

ژن‌های سرکوب‌کننده تومور مانند پدال ترمز اتومبیل هستند. همانند ترمز اتومبیل که از افزایش بیش از حد سرعت اتومبیل جلوگیری می‌کند، این ژن‌ها جلوی تقسیم سریع‌تر از حد سلول را می‌گیرد. هنگامی که در این ژن‌ها اختلالی مانند جهش ایجاد شود، ترمز سلولی کار نمی‌کند و تقسیم سلولی از حالت کنترل خارج می‌شود.

تغییرات ژنی ارثی

تعدادی از جهش‌های ارثی ژنی می‌توانند ریسک ابتلا به سرطان‌هایی خاص را به شدت بالا برند و مرتبط با سرطان‌های خانوادگی می‌باشند. به عنوان مثال، ژن‌های BRCA (BRCA1 و BRCA2) ژن‌های سرکوب‌کننده تومور هستند. در صورت تغییر یکی از این ژن‌ها، سرکوب تقسیم ناهنجار سلولی از جانب این ژن‌ دیگر صورت نخواهد گرفت و احتمال ایجاد سرطان بیشتر خواهد شد. تغییرات این ژن‌ها می‌تواند از والدین به فرزندان منتقل گردد.

تعداد زیادی از زنان از پیشرفت‌هایی که اخیرا در درک پایه ژنتیکی سرطان پستان به عمل آمده است، سوده برده اند. تست‌های ژنتیکی قادرند زنانی که دارای جهش‌های ارثی در ژن‌های سرکوب‌کننده تومور BRCA1 و BRCA2 هستند را تعیین کنند (یا در موارد با شیوع کمتر، ژن‌هایی مانند PALB2، ATM، یا CHEK2). این زنان می‌توانند گام‌هایی به سمت کاهش ریسک سرطان پستان برداشته و برنامه‌هایی به منظور بررسی تغییرات پستان و تشخیص سرطان در مراحل اولیه آن بردارند. از آن جایی که جهش‌های BRCA1 و BRCA2 با سرطان‌های دیگری به جز سرطان سینه نیز مرتبط هستند، زنان دارای این جهش‌ها می‌توانند اقداماتی را به منظور غربالگری و پیشگیری سایر سرطان‌ها نیز انجام دهند.

جهش‌هایی که در ژن‌های سرکوب‌کننده تومور مانند ژن‌های BRCA رخ می‌دهد، غالبا منجر به بروز سرطان می‌شوند و درنتیجه نفوذ ژنی بالایی دارند. با وجود اینکه بسیاری از زنان دارای جهش‌های با نفوذ بالا مبتلا به سرطان می‌گردند، بسیاری از موارد سرطان از جمله سرطان پستان، در اثر چنین جهش‌هایی ایجاد نمی‌شوند.

در اغلب موارد، جهش‌های با نفوذ ژنی پایین و واریانت‌های ژنتیکی، عاملی در ایجاد سرطان محسوب می‌شوند. هر کدام از این موارد، ممکن است تاثیری اندک بر وقوع سرطان در فرد داشته باشند، اما تاثیر مجموعه این عوامل بر جمعیت شگرف است. از جمله علل این موضوع، شیوع بالای جهش‌ها و وجود بیش از یک فاکتور در هر فرد است.  ژن‌های درگیر می‌توانند عواملی مانند سطوح هورمونی، متابولیسم و یا سایر عوامل موثر بر فاکتورهای ریسک سرطان سینه را تحت تاثیر قرار دهند. این ژن‌ها ممکن است مسبب قسمت عمده ریسک در سرطان‌های پستان خانوادگی باشند.

تغییرات ژنی اکتسابی

بسیاری از جهش‌های DNA مسبب سرطان سینه در زنان، در طول زندگی فرد در سلول‌های پستانی ایجاد می‌شوند و ارثی نیستند. ممکن است جهش‌های ژنی اکتسابی ایجادشده در انکوژن‌ها و ژن‌های سرکوب‌کننده تومور ناشی از سایر فاکتورها مانند پرتوها و موارد شیمیایی باشد. البته عوامل تاثیرگذار بر ایجاد تعداد فراوانی از جهش‌ها تا به امروز ناشناخته هستند. در بسیاری از سرطان های پستان، تعداد زیادی از جهش‌های ژنی اکتسابی وجود دارد.

تست‌هایی که به منظور ردیابی تغییرات ژنی اکتسابی انجام می‌گیرد، می‌تواند به پزشکان در پیش‌بینی دقیق‌تر روند پیشرفت بیماری کمک کند. به عنوان مثال، تست‌ها می‌توانند زنانی که در آن‌ها سلول‌های سرطان پستان دارای نسخه‌های فراوانی از انکوژن HER2 هستند را شناسایی کنند. این نوع از سرطان‌ها، رشد و گسترش سریعی دارند. داروهایی وجود دارند که این تغییرات را در سلول‌های سرطانی هدف قرار می‌دهند و بر بهبود بیماری تاثیر مثبت دارند.

سرطان پستان چگونه منتشر می‌شود؟

تومور موجود در پستان بزرگتر شده و می‌تواند از طریق کانال‌هایی به غدد لنفاوی مجاور منتقل شده و یا از طریق جریان خون به سایر ارگان ها منتشر گردد. همچنین می‌تواند بافت‌های اطراف پستان مانند پوست و دیواره قفسه سینه را نیز مورد تهاجم قرار دهد. انواع مختلف سرطان پستان با سرعت‌های مختلفی رشد کرده و به سایر ارگان‌ها پراکنده می‌شوند. برای برخی از آن‌ها چندین سال طول می‌کشد که در خارج از پستان پراکنده شوند، در حالیکه تعدادی دیگر، سریعا رشد کرده و گسترش می‌یابند.

سیستم لنفاوی شبکه‌ای از عروق لنفاوی است که در سراسر بدن یافت شده و غدد لنفاوی (غددی کوچک و لوبیایی شکل که از سلول‌های ایمنی تشکیل شده‌اند) را به یکدیگر مرتبط می‌کند. مایع شفاف موجود در عروق لنفاوی، لنف نام دارد و حاوی مواد زائد و فرآورده‌های جانبی بافت‌ها است. عروق لنفاوی، لنف را از بافت‌ها خارج می‌کنند. در سرطان پستان، سلول‌های سرطانی وارد عروق لنفاوی شده و شروع به رشد در غدد لنفاوی می‌کنند. بسیاری از غدد لنفاوی واقع در پستان، به غدد زیر تخلیه می‌شوند:

  • غدد لنفاوی زیر بغل (غدد آگزیلاری)
  • غدد لنفاوی زیر استخوان ترقوه (غدد لنفاوی سوپراکلاویکولا ر [بالای ترقوه] و اینفراکلاویکولار [زیر ترقوه])
  • غدد لنفاوی داخل قفسه سینه که نزدیک به استخوان جناغ هستند (غدد اینترنال مامری)

در صورتیکه سلول‌های سرطانی به سمت غدد لنفاوی منتشر شده باشند، احتمال مهاجرت سلول‌ها به سایر نقاط سیستم لنفاوی و متاستاز به سایر نقاط بدن بالاتر خواهد رفت. هر چه تعداد غدد لنفاوی آلوده به سلول‌های سرطانی بیشتر باشد،‌ احتمال وجود سرطان در ارگان‌های دیگر بیشتر خواهد بود. به همین علت است که برنامه درمانی با مشاهده سرطان در یک یا تعداد بیشتری از غدد لنفاوی تغییر می‌کند. معمولا شما نیاز به جراحی و خارج‌سازی یک یا تعداد بیشتری از غدد لنفاوی خواهید داشت تا بتوان گشترش سرطان را بررسی کرد.

با این حال، تمام زنانی که در غدد لنفاوی خود دارای سلول‌های سرطانی هستند، دچار متاستاز نمی‌گردند و برخی از زنانی که فاقد سلول‌های سرطانی در غدد لنفاویشان هستند ممکن است بعدا دچار متاستاز شوند.

عوامل خطر سرطان پستان کدامند؟

ما دقیقا نمی‌دانیم که چه عواملی باعث بروز سرطان پستان می‌گردند، اما تعدادی از فاکتورهایی که احتمال ابتلا را بالا می‌برند، مشخص می‌باشند. سن، فاکتورهای ژنتیکی، تاریخچه سلامتی فردی و رژیم غذایی در این مورد نقش مهمی را ایفا می‌کنند. تعدادی از این فاکتورها، قابل کنترل بوده و تعدادی دیگر خارج از کنترل ما هستند.

در مورد عوامل خطر سرطان پستان بیشتر بخوانید.

انواع سرطان پستان

همه سرطان‌های پستان از یک نوع نیستند و تومور می‌تواند از نواحی مختلفی از بافت سینه از جمله مجاری، لوبول‌ها و بافت‌های بینابینی آن‌ها منشا بگیرد. طبقه‌بندی سرطان پستان بر اساس نمای بافتی مشاهده شده زیر میکروسکوپ که از طریق بیوپسی تهیه شده است، انجام می‌شود.پس از تشخیص داده شدن با سرطان پستان، پزشک گزارش پاتولوژی را مطالعه می‌کند تا به خصوصیات تومور شما پی ببرد. از آنجایی که نوع بافت منشا سرطان پستان نوع رفتار این سرطان و بهترین گزینه درمانی را تعیین می‌کند، کسب اطلاعات به پزشکان در تعیین برنامه درمانی شما کمک خواهد نمود.

در مورد انواع سرطان پستان بیشتر بخوانید.

علائم سرطان پستان کدامند؟

برای داشتن پستان‌های سالم و طبیعی ابتدا باید اطلاعاتی در مورد شکل و ظاهر پستان‌های سالم داشته باشید. آگاهی از تغییرات پستان‌ها و علائم و نشانه‌های سرطان سینه برای تمامی زنان ضروری است. در بعضی از کیس‌های سرطان پستان ممکن است بیمارهیچ علامتی نداشته باشد، اما پزشک وجود توده را در ماموگرافی تشخیص دهد. غربالگری سرطان سینه طبق توصیه پزشک می‌تواند در تشخیص بیماری در زود‌ترین و قابل درمان‌ترین حالت ممکن کمک کننده باشد؛ بنابراین انجام منظم تست‌های غربالگری برای تشخیص زودهنگام سرطان سینه بسیار مهم است.

شناخته شده‌ترین علامت سرطان پستان وجود توده در بافت سینه است. احتمال بدخیم بودن توده‌های بدون درد و سفت با حاشیه نامنظم بیش‌تر است؛ با این حال، ممکن است پستان های نرم ولی حساس و حتی دردناک هم سرطانی باشند، برای همین مهم است که هر گونه احساس توده یا تغییر در پستان‌ها توسط یک کارشناس باتجربه بررسی شود. تشخیص زودهنگام سرطان پستان شانس درمان موفقیت آمیزرا افزایش می‌دهد.

با توجه به اینکه سرطان پستان انواع مختلفی دارد، علائم مربوط به هرکدام  نیز متفاوت خواهد بود؛ برای مثال سرطان پستان مجرایی که در مجاری شیری شکل می‌گیرد، باعث تشکیل توده‌های واضح در پستان می‌شود که قابل لمس هم هستند. سرطان پستان لوبولار که در غدد تولید کننده شیر شکل می‌گیرد، باعث ضخیم شدن پستان می‌شود.

تعدادی از شایع‌ترین علائم سرطان پستان عبارتند از:

  • وجود توده و یا ناحیه‌ای ضخیم‌شده در ناحیه پستان و نزدیکی آن و یا زیربغل که در کل روزهای چرخه قاعدگی‌تان، باقی بماند.
  • وجود هر گونه توده در پستان، حتی اگر به اندازه یک دانه نخود باشد؛
  • تغییر در سایز، شکل و یا انحنای پستان؛
  • وجود ترشحات در نوک پستان؛ این ترشحات ممکن است شفاف یا خونی باشند؛
  • تغییرات پوست پستان از جمله فرورفتگی، چروکیدگی، پوسته‌پوسته شدن، التهاب؛
  • قرمزی پوست پستان و یا نوک آن؛
  • تغییرات در اندازه و وضعیت نوک پستان؛
  • ناحیه‌ای که با سایر نواحی موجود در هر دو سینه متفاوت باشد؛
  • ناحیه‌ای سفت و سنگ‌مانند در زیر پوست.

در مورد علائم سرطان پستان بیشتر بخوانید.

سرطان پستان چگونه تشخیص داده می‌شود؟

در صورتی که مبتلا به سرطان پستان نیتستید اما تمایل دارید در صورت ابتلا هرچه زودتر تشخیص داده شوید، به تازگی تشخیص داده شده‌اید و یا در مراحل درمان سرطان هستید، مطمئنا با تست‌ها و آزمایشات پزشکی آن آشنایی دارید. در مورد تشخیص سرطان پستان بیشتر بخوانید.

غربالگری منجر به تشخیص زودهنگام سرطان سینه می‌شود. تست‌های غربالگری سرطان پستان عبارتند از:

تست‌های تشخیصی برای تشخیص قطعی وجود سرطان در پستان و مهاجرت سرطان به قسمت‌های دیگر بدن و در کل برای بدست ‌آوردن اطلاعات بیشتر برای کادر درمان استفاده می‌شود. هنگامی که تشخیص سرطان پستان داده می‌شود، بسیاری از آزمایشات بعد از درمان به کاربرده می‌شوند تا بتوانند چگونگی عملکرد درمانی را کنترل کنند. همچنین تست‌های مونیتورینگ برای تشخیص هرگونه علامت از عود بیماری استفاده می‌شود. تست‌های تشخیصی و مانیتورینگ سرطان پستان عبارتند از:

تست ژنتیکی سرطان پستان

بسیاری از افرادی که به سرطان پستان مبتلا می‌شوند، فاقد سابقه خانوادگی ابتلا به بیماری هستند. با این حال، در صورت وجود سابقه فامیلی قوی سرطان پستان، منطقی است که به ارتباط به ارث بردن ژن‌های جهش‌یافته با خطر بالای ابتلا به بیماری باور داشته باشیم. برخی از افراد با این پیش زمینه، تست ژنتیکی سرطان پستان انجام می‌دهند تا به وجود این ژن‌ها پی ببرند. طی فرایند تهیه تست ژنتیکی، نمونه خون یا بزاق فرد گرفته شده و به منظور بررسی ناهنجاری‌ها تحت آنالیز قرار می‌گیرد. در مورد تست ژنتیکی سرطان پستان بیشتر بخوانید.

درک تشخیص سرطان پستان

پس از هر تست نتیجه آن توسط آزمایشگاه‌ها اعلام می‌شود که در مورد مجموعه این اطلاعات می‌توانید در بخش‌های زیر بخوانید:

درمان سرطان پستان

روش‌های مختلفی برای درمان سرطان پستان وجود دارد که همگی بستگی به نوع سرطان پستان و میزان پراکندگی و گسترش تومور در بدن دارند. افراد مبتلا به سرطان پستان غالبا ترکیبی از چند نوع درمان را دریافت می‌کنند. برخی از درمان‌ها استاندارد بوده و شامل درمان‌های رایج مورداستفاده در حال حاضر می‌باشند. تیم درمانی سرطان پستان متشکل از پزشکانی با تخصص‌های مختلف است که شامل جراح، آنکولوژیست و رادیوانکولوژیست است. در مورد درمان سرطان پستان بیشتر بخوانید.

تعیین برنامه درمانی

پس از تایید تشخیص سرطان پستان، باید به همراه پزشکتان برنامه‌ای متناسب با وضعیت فردی‌تان و گزارش پاتولوژی طراحی کنید. برنامه درمانی شما از یک یا جند مورد از درمان‌های اصلی تشکیل شده و سلول‌های سرطانی را به نحوی که خطر بازگشت سرطان در آینده به حداقل برسد، هدف قرار می‌دهد. درمان طراحی شده باید اختصاصی وضعیت شخص شما از جمله وضعیت سلامت عومی‌تان باشد. بهتر است بخواهید تصمیماتتان را به صورت دوره‌ای مورد ارزیابی مجدد قرار دهید که تیم پزشکی می‌تواند در این کار شما را همراهی کند.

در مورد تعیین برنامه درمانی بیشتر بخوانید.

انواع درمان‌های سرطان پستان

درمان سرطان پستان می‌تواند متشکل از موارد زیر باشد:

سایر درمان‌های مکمل مورد استفاده در سرطان پستان عبارتند از:

  • طب مکمل و هالیستیک
  • تسکین درد

عوارض جانبی درمان سرطان پستان

درمان سرطان پستان ممکن است منجر به بروز عوارض جانبی شود. این عوارض جانبی ممکن است ماه‌ها تا سال‌ها بعد از اتمام درمان نیز ادامه یابند که عوارض متاخر نامیده می‌شوند. برای اطلاع یافتن از این عوارض به صفحه عوارض درمان ما مراجعه کنید.

پیگیری درمان سرطان پستان

پس از درمان ممکن است نیازمند تست‌های دیگری به منظور پیگیری درمان باشید. برای مطالعه بیشتر در مورد آن‌ها به صفحه تشخیص سرطان پستان مراجعه کنید.