در ادامه سری مقالات جراحی سرطان پستان و درمان سرطان پستان به عمل جراحی برداشتن غدد لنفی در سرطان پستان می‌پردازیم. در صورتی که سرطان پستان تهاجمی باشد (به بافت‌های اطراف نفوذ کند)، احتمالا جراح در طی لامپکتومی یا ماستکتومی قسمتی از غده‌های لنفی زیر بازو را هم بردارد. بررسی غده‌های لنفاوی به پزشک کمک می‌کند تا میزان پیشرفت سرطان را تشخیص دهد. درگیر بودن غده‌های لنفی احتمال وجود سرطان در قسمت‌های دیگر بدن را بالا می‌برد.
غده‌های لنفی به عنوان فیلترهایی برای سیستم لنفاوی بدن عمل می‌کنند. به همینن دلیل سلول‌های سرطانی که در خون شناور هستند توسط غده‌های لنفی به دام می‌افتند. و پزشک برای بررسی گسترش سرطان، غده‌های لنفی مختلفی را بررسی می‌کند.
غده‌های لنفی اطراف استخوان ترقوه و گردن به وسیله دست توسط پزشک لمس می‌شوند تا بزرگ شدن سایز آنها را بررسی کند. غده‌های لنفی زیر بغل نیز توسط دست برسی می‌شوند و هم در طول جراحی معاینه و یا برداشته می‌شود که به آن جراحی برداشتن غده‌های لنفی زیر بغل می‌گویند.
“لنف” و “غده لنفی” چیست؟
لنف مایعی شفاف است که در سرخرگ‌ها حرکت می‌کند و در داخل بافت‌ها برای استحکام بافت وجود دارد و سپس توسط سیستم لنفاوی جمع‌آوری می‌شود.
غده‌های لنفی فیلترهایی در طول رگ لنفی هستند. کار آنها فیلتر کردن لنف و گرفتن باکتری، ویروس، سلول‌های سرطانی و دیگر مواد غیرضروری داخل لنف است.
چرا غدد لنفی مهم هستند؟
غدد لنفی اصلی (آگزیلا یا زیربغل) و غده‌های لنفی داخل پستانی و بالای ترقوه مسئول فیلتر کردن لنف تخلیه شده از پستان هستند.از آنجایی که کار غده لنفی به دام انداختن سلول‌های سرطانی و میکروب‌ها است، جراح برای بررسی گسترش سرطان به محل‌های دیگر، غده‌های لنفی را بررسی می‌کند. هرچند که سلول‌های سرطانی پستان می‌توانند از طریق رگ خونی هم پخش شوند، اما پزشک برای تعیین گسترش سرطان به مناطق دیگر بدن به بررسی غده لنفی اکتفا می‌کند.
هدف دیگر برای برداشتن غده‌های لنفی، برداشتن سرطانی است که احتمالا در غده لنفی وجود داشته باشد (غده لنفاوی سرطانی شده باشد) تا سرطان به مناطق دیگر گسترش نیابد.
پزشکان بر این باورند که هرچه غده‌های لنفی بیشتری برداشته شود، احتمال پخش سرطان کمتر می‌شود.
برداشتن غده‌های لنفی هیچ تاثیری در پخش سلول‌های سرطانی که قبلا به جاهای دیگر بدن رفته‌اند (به غیر از غده‌های لنفی ذکرشده) ندارد. و در این جا مجبور به درمان‌های سیستمیک (مانند شیمی درمانی) برای از بین بردن سلول‌های سرطانی پخش شده هستیم.
چه تعداد از غدد لنفی برداشته می‌شود؟
تا همین اواخر پزشکان بر این باور بودند که باید غده‌های لنفی را تا حد امکان بردارند تا تعیین کنند چه تعداد از غده‌های لنفی درگیر هستند، تعداد غده‌های لنفی درگیر، ماهیت، میزان گسترش سرطان و نوع درمان را تا حد زیادی تعیین می‌کند.
براساس سایز تومور و فاکتورهای دیگر، یک تا ده تا از غده‌های لنفی برداشته می‌شود.
• جراح هر غده لنفاوی مشکوک به سرطان را برمی‌دارد.
• در طی برداشتن غده‌های لنفی نگهبان، جراح دنبال اولین غده لنفی نگهبان می‌گردد، چون اگر سلول‌های سرطانی وارد لنف شود اولین غده لنفی نگهبان بیشترین جایی است که احتمال درگیری را دارد و جراح به جای برداشتن 10 تا از غدد لنفی فقط آن غده لنفی که احتمال بیشتری دارد درگیر باشد را برمی‌دارد. اگر غده لنفی نگهبان تمیز باشد، احتمال اینکه بقیه غدد لنفی هم بدون سرطان باشند زیاد است.
• هنگام برداشتن غده‌های لنفی، جراح بافت چربی نامنظم زیر بازو را که حاوی غده‌های لنفی است برمی‌دارد. جراح نمی‌تواند تعداد غده‌های لنفی برداشته شده را بشمارد و تعداد آنها تا موقعی که جواب پاتولوژی نیاید معلوم نمی‌شود.
• پاتولوژیست باید به دقت بافت چربی را بررسی کند تا همه غده‌های لنفی را بررسی کند.
• تعداد غده‌های لنفی برداشته شده به آناتومی بدن بیمار و تعداد غده‌های لنفی موجود در زیر بازو (در هر شخص متفاوت و بعضی افراد 5 و بعضی دیگر ممکن است بیشتر از 30 تا داشته باشند) بستگی دارد.
برداشتن غدد لنفی زیر بغل
غددلنفاوی زیربغل به سه سطح تقسیم می‌شوند:
• سطح اول مربوط به غدد لنفاوی حاشیه پایین عضله پکتورالیس (سینه‌ای) کوچک است.
• سطح دوم مربوط به غدد لنفاوی زیر (پشت) عضله پکتورالیس کوچک است.
• سطح سوم مربوط به غدد لنفاوی بالای عضله پکتورالیس کوچک است.
به طور معمول غددلنفاوی سطح اول و دوم برداشته می‌شود. برای زنانی که سرطان سینه تهاجمی دارند، این کار همراه با ماستکتومی انجام می‌شود.
براساس معایناتی که پزشک انجام می‌دهد و دیگر فاکتورهایی که احتمال گسترش سرطان را نشان می‌دهند، جراح تصمیم می‌گیرد که چه تعداد از غدد لنفاوی را بردارد که معمولا بین 5 تا 30 عدد می‌باشد.
پزشک تعدادغدد لنفاوی درگیر و میزان گسترش تومور در هریک از غدد لنفاوی را به شما اطلاع می‌دهد.
جراحی برداشتن غددلنفی چه مدت طول می‌کشد؟
جراحی حدود یک ساعت طول می‌کشد. پروسه پذیرش و آماده شدن برای جراحی در جاهای مختلف متفاوت است. و مراحل بهوش آمدن بعد از عمل و بازتوانی بعد از آن و رفتن به خانه از شخصی به شخص دیگر متفاوت است.
برش دادن محل جراحی
بیشتر جراحان در محل جراحی برشی به اندازه 7 تا 10 سانتی متر را در چین زیر بازو ایجاد می‌کنند.
چه اتفاقاتی در طول جراحی برداشتن غدد لنفی برای بیمار می‌افتد؟
برای این جراحی بیمار بیهوشی عمومی می‌شود. و به طور معمول دو سطح (از سه سطحی که گفته شد) از غدد لنفاوی زیر بغل برداشته می‌شود. معمولا جراح یک یا دو غده لنفاوی را از قسمت بالایی برای احتیاط بیشتر برمی‌دارد. اگر قرار باشد ماستکتومی هم داشته باشید معمولا هردو جراحی همزمان انجام می‌گیرد و اگر لامپکتومی لازم باشد، برداشتن غدد لنفاوی همزمان یا بعد از لامپکتومی انجام می‌شود. بعد از آن پاتولوژیست بافت را به دقت بررسی می‌کند و آماده شدن جواب معمولا چند روز طول می‌کشد.
خطرات جراحی
• کم حس شدن یا بی حس شدن زیربغل و پشت بازو. بعضی اوقات عصبی که عصب رسانی این محل را بر عهده دارد در طی جراحی قطع، کشیده و یا ضربه می‌بیند. در بیشتر افراد این بی حسی موقتی است اما در بعضی افراد بی حسی مدت زیادی باقی می‌ماند.
• سوزش، بی حسی، سفت شدن، ضعف و لنفادما. بعد از جراحی ممکن است محدود شدن حرکات بازو باعث سفتی و ضعف ان شود که میتوان با تمرینات فیزیکی قدرت بازو و حرکت آن را برگرداند.
• التهاب رگ‌های بازو در اثر ضربه در طول جراحی. این التهاب ممکن است چند روز بعد از جراحی خود را نشان دهد. معمولا با آسپرین و یخ قابل درمان است. ممکن است در این رگ‌ها لخته بوجود بیاید.
• کتف بالدار. این یک شرایط نادر و پیچیده است که دلیل آن ضربه دیدن عصب‌های حرکتی در طول جراحی است که شانه‌ها را مسطح و باز نگه می‌دارد.
• افزایش خطر عفونت در محل جراحی شده. معمولا این عفونت زود تشخیص داده می‌شود و به خوبی به درمان پاسخ می‌دهد.
لنف ادم
لنف ادم یا ادم لنفاوی به معنی تورم بافت نرم به دلیل تجمع مایع لنفی است. براساس نوع جراحی که فرد داشته و نوع درمانی که دارد، ممکن است ناحیه بازو، دست، سینه و شکم فرد دچار ادم شود. ادم ممکن است همراه با درد، بی حسی، سفتی و التهاب باشد.
لنف ادم ممکن است روزها، ماه‌هاو حتی سال‌ها بعد از جراحی باقی بماند. معمولا به آرامی پیشرفت می‌کند و ادم ممکن است خفیف، متوسط و شدید باشد.
از آنجایی که موارد خفیف لنف ادم ممکن است تشخیص داده نشود، به طور دقیق نمی‌توان گفت که چه تعداد از زنان دچار این عارضه می‌شوند. متخصصان حدس می‌زنند که حدود 5 تا 40 درصد از زنانی که جراحی سرطان سینه دارند دچار این عارضه می‌شوند. در موارد زیر شانس ابتلا به لنفادم از این مقدار هم بیشتر است:
• برداشتن غدد لنفاوی زیربغل به طور کامل (هر سه سطح)
• رادیو تراپی بعد از برداشتن غدد لنفاوی
• سرطان شدید در غدد لنفاوی
• شیمی درمانی
• ماستکتومی
• چاقی
• سیگاری بودن
• دیابتی بودن
• داشتن تجربه قبلی جراحی در ناحیه زیربغل
• برداشتن غدد لنفی نگهبان به جای غدد لنفاوی دیگر زیربغل ریسک کمتری برای لنف ادم دارد. تحقیقات نشان داده که حدود 3.7 تا 17 درصد زنانی که غدد لنفاوی نگهبان را برمی‌دارند دچار لنف ادم می‌شوند.
برداشتن غدد لنفی نگهبان یا سنتینل
برداشتن غدد لنفاوی نگهبان یک روش جایگزین برای روش سنتی برداشتن غدد لنفاوی زیربغل است. بیشتر زنان براین باورند که این روش عوارض کمتری برای آنها دارد. هرچند که این روش برای همه افراد مناسب نیست. تحقیقات نشان می‌دهد که حتی بعد از برداشتن غدد لنفاوی نگهبان یکسری جراحی‌های دیگر هم شاید لازم باشد. این روش محدودیت‌ها و عوارض خود را دارد و باید توسط جراحان کارآزموده و با تجربه انجام شود. غدد لنفاوی سنتینل که در دیکشنری به معنی محافظ یا گارد است، اولین غده لنفی تخلیه کننده لنف پستان است. جراح سعی می‌کند اولین غده لنفی که لنف ناحیه پستان را تخیله می‌کند بردارد، زیرا اگر سلول سرطانی از ناحیه بدخیم پستان جدا شود و وارد لنف شود اولین محلی که وارد آن می‌شود غدد لنفاوی نگهبان است.