نتیجه مثبت تست ژنتیکی سرطان پستان: جهش‌های با شیوع کمتر

در ادامه سری مقالات تست ژنتیکی سرطان پستان، به نتیجه مثبت تست ژنتیکی سرطان در مورد جهش‌های با شیوع کمتر می‌پردازیم. علاوه بر جهش‌های BRCA1 و BRCA2 که توسط تست‌های ژنتیکی تشخیص داده می‌شوند، جهش‌های دیگری نیز با سرطان پستان ارتباط دارند. شیوع این جهش‌ها به مراتب از  BRCA1 و BRCA2 که خود نادر محسوب می‌شوند، کمتر است  و به اندازه آن‌ها خطر ابتلا به سرطان پستان را افزایش نمی‌دهد. البته به علت فراوانی بسیار پایین، این جهش‌ها به اندازه BRCA1 و BRCA2 مورد مطالعه قرار گرفته‌اند.

مشاوران ژنتیکی ممکن است دستور بررسی این ژن‌ها را نیز بدهند: ATM، BRIP1، CDH1، CHEK2، MRE11A، MSH6، NBN، PALB2، PTEN، RAD50، RAD51C، STK11 و TP53. در صورتیکه سابقه فردی و یا خانوادگی شما احتمال نقش داشتن این ژن2ها را مطرح کند، می‌توان آن‌ها را در تست ژنتیکی سرطان به تنهایی و یا به عنوان بخشی از پنل ژنی بزرگتری که حاوی BRCA1 و BRCA2 هم باشد، بررسی نمود. جزئیات هرکدام از ژن‌های مطرح‌شده به همراه نسخه‌های ناهنجار آنان به شرح زیر است:

ATM

ژن ATM در ترمیم DNA آسیب دیده نقش دارد. DNA حامل اطلاعات ژنتیکی سلول‌ها است. به ارث بردن دو نسخه جهش‌یافته از این ژن منجر به بیماری آتاکسی-تلانژکتازی می‌شود. این بیماری نادر، بر رشد مغز تاثیر می‌گذارد. به ارث بردن تنها یک نسخه جهش‌یافته از این ژن با افزایش خطر ابتلا به سرطان پستان و پانکراس در برخی از خانواده‌ها مرتبط دانسته شده است که به علت نقش این ژن در ترمیم DNA رخ می‌دهد.

BRIP1

ژن BRIP1 نیز در ترمیم DNA دارد. به ارث بردن تنها یک نسخه از ژن جهش‌یافته BRIP1 با افزایش خطر سرطان در هر دو پستان و سرطان تخمدان مرتبط است که می‌تواند با تست ژنتیکی سرطان پستان مورد بررسی قرار بگیرد.

CDH1

ژن CDH1 مسئول ساخت پروتئینی است که به سلول‌ها در اتصال به یکدیگر و تشکیل بافت کمک می‌کند. ژن جهش‌یافته CDH1 خطر ابتلا به نوع نادری از سرطان معده را در سنین جوانی افزایش می‌دهد. خطر ابتلا در کل طول عمر فرد بیش از 83 درصد است. زنان دارای جهش CDH1 نیز دارای خطر 39 تا 52 درصدی ابتلا به سرطان پستان تهاجمی از نوع لوبولار هستند.

CHEK2

ژن CHEK2 حاوی دستورالعمل‌هایی به منظور ساخت پروتئینی است که از رشد تومور ممانعت به عمل می‌آورد. جهش در ژن CHEK2 می‌تواند باعث افزایشی ناگهانی در خطر ابتلا به سرطان پستان، سرطان کولون و سرطان پروستات گردد. سندروم لی-فرامنی نیز به وجود جهش‌هایی ارثی در CHEK2 ارتباط داده می‌شود.

MRE11A

ژن MRE11A  به همراه ژن‌های RAD50 و NBN کمپلکس MRN را تشکیل می‌دهد که در ترمیم DNA آسیب‌دیده سلول‌ها نقش دارد. جهش در MRE11A با اختلال شبه آتاکسی-تلانژکتازی ارتباط داده شده است. این بیماری اختلال نادری است که رشد مغز را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این بیماری همچنین سیستم ایمنی را تضعیف کرده و به این نحو منجر به افزایش خطر ابتلا به سرطان می‌گردد.

MSH6

ژن MSH6 حاوی دستورالعمل ساخت پروتئینی است که در ترمیم آسیب‌های وارده به DNA نقش دارد. مطالعات حاکی از آن هستند که جهش‌های ژن MSH6 به سندروم لینچ و خطر بالای ابتلا به سرطان تخمدان مرتبط می‌باشند. ابتلا به سندروم لینچ خطر ابتلا به تعداد فراوانی از سرطان‌ها از جمله سرطان‌های کولورکتال، اندومتریال، تخمدان، معده، روده کوچک، کبد، کیسه صفرا، مجاری ادراری فوقانی و مغز را افزایش می‌دهد. مطالعه‌ای در سال 2018 حاکی از آن بود که زنان دارای جهش در این ژن دو برابر بیشتر از زنان عادی در خطر ابتلا به سرطان پستان بودند.

NBN

ژن NBN به همراه ژن‎‌های MRE11A و RAD50 کمپلکس MRN را تشکیل می‌دهد که در ترمیم آسیب DNA سلولی موثر است. جهش در ژن NBN منجر به بروز سندروم Nijmegen Breakage می‌شود که باعث کاهش رشد سلولی در نوزادی و اوایل کودکی می‌گردد. این افراد قدی کوتاهتر از حالت عادی داشته و در خطر بالای ابتلا به انواع فراوانی از سرطان‌ها از جمله سرطان پستان و بسیاری از مشکلات سلامتی دیگر قرار دارند. محققان معتقدند که از بین سه ژن موجود در کمپلکس MRN، ژن NBN بیشترین ارتباط را با ابتلا به سرطان پستان دارا است.

PALB2

ژن PALB2 ژن همکار BRCA2 نامیده می‌شود. این ژن حاوی دستورالعمل‌هایی به منظور ساخت پروتئینی است که به همراه پروتئین BRCA2 کار کرده و DNA آسیب‌دیده را ترمیم می‌کند. در نتیجه این کار، از رشد تومور جلوگیری به عمل می‌آید. مطالعه‌ای که در سال 2014 منتشر شد، حاکی از تاثیر جهش PALB2 در افزایش 5 تا 9 برابری خطر ابتلا به سرطان پستان نسبت به حالت نرمال بود. میزان این افزایش تقریبا برابر با وجود جهش در ژن‌های BRCA1 و BRCA2 می‌باشد. زنان دارای جهش PALB2 به احتمال 33 تا 58 درصد در تمام طول عمر خود به سرطان پستان مبتلا می‌شوند. در مقابل، زنان دارای جهش BRCA1 دارای خطر 50 تا 70 درصدی ابتلا به سرطان پستان تا سن 70 سالگی می‌باشند. زنان دارای جهش BRCA2 تا سن 60 سالگی به احتمال 40 تا 60 درصد به سرطان پستان مبتلا می‌شوند.

PMS2

ژن PMS2 حاوی دستور ساخت پروتئینی است که در ترمیم آسیب DNA نقش دارد. مطالعات حاکی از ارتباط جهش‌های ژن PMS2 با سندروم لینچ و افزایش خطر ابتلا به سرطان تخمدان هستند. ابتلا به سندروم لینچ خطر ابتلا به تعداد زیادی از سرطان‌ها از جمله سرطان کولورکتال، اندومتریال، تخمدان، معده، روده باریک، کبد، کیسه صفرا، مجاری ادراری فوقانی و مغز را افزایش می‌دهد. مطالعه‌ای در سال 2018 حاکی از خطر دوبرابری ابتلا به سرطان پستان در زنان دارای جهش PMS2 نسبت به زنان عادی بود.

PTEN

ژن PTEN در تنظیم رشد سلولی موثر است. جهش در ژن PTEN منجر به سندروم Cowden می‌گردد. در این اختلال نادر، خطر ابتلا به هر دو نوع تومورهای خوش خیم و بدخیم پستان افزایش می‌یابد. همچنین احتمال رشد بی‌رویه سلولی در دستگاه گوارش، تیروئید، رحم و تخمدان‌ها افزایش می‌یابد. خطر ابتلا به سرطان پستان در طول زندگی زنان دارای این جهش بیش از 85 درصد است.

در سال 2015 محققان ارتباط میان جهش SEC23B را با سندروم Cowden نشان دادند. این ژن نیز در تنظیم رشد سلولی دخالت دارد.

RAD50

ژنRAD50 به همراه ژن‎‌های MRE11A و RAD50 کمپلکس MRN را تشکیل می‌دهد که در ترمیم آسیب DNA سلولی موثر است. جهش در ژن RAD50 منجر به خطر بالای ابتلا به سرطان پستان در برخی خانواده‌ها می‌گردد که علت آن توقف ترمیم DNA آسیب‌دیده است.

RAD51C

ژن RAD51C در ترمیم آسیب DNA دخالت دارد. افرادی که نسخه جهش‌یافته‌ای از این ژن را به ارث برده‌اند، در خطر بالای ابتلا به سرطان پستان و تخمدان قرار دارند.

STK11

ژن STK11 در تنظیم رشد سلولی موثر است. جهش در STK11 باعث سندروم پوتز-جگر می‌شود. در این اختلال نادر، احتمال ایجاد نوعی پولیپ به نام پولیپ هامارتوم، خصوصا در روده کوچک، افزایش می‌یابد. افراد مبتلا به سندروم پوتز-جگر در خطر بالای ابتلا به سرطان‌های دستگاه گوارش، سرطان ریه و  سرطان تخمدان قرار دارند. همچنین ممکن است در اطراف چشم، بینی و دهان و نیز داخل دهان کک و مک‌هایی تشکیل گردد.

TP53

ژن TP53 حاوی دستورالعمل‌هایی برای ساخت پروتئینی است که رشد تومور را متوقف می‌کند. به ارث بردن جهش در ژن TP53 منجر به سندروم لی-فرامنی می‌گردد که طی آن افراد در سنین پایین مستعد ابتلا به سرطان‌های بافت نرم می‌گردند. افراد مبتلا به این سندروم نادر در معرض خطر بالاتر از نرمال ابتلا به سرطان پستان و بسیاری از انواع دیگر سرطان‌ها از جمله لوکمی، تومورهای مغزی و سارکوم‌ها (سرطان‌های استخوان و بافت همبند) قرار دارند. خطر ابتلا به سرطان در زنان دارای جهش TP53 نزدیک به 100 درصد است. این احتمال در مردان به 73 درصد می‌رسد. این اختلاف احتمال، به علت افزایش بیشتر خطر ابتلا به سرطان پستان در زنان است.

به ارث بردن دو نسخه ناهنجار از ژن‌های BRCA1، BRIP1، MRE11A ، NBN، PALB2، RAD50 یا RAD51C منجر به آنمی فانکونی می‌گردد. در این اختلال عملکرد مغز استخوان سرکوب شده و سطوح گلبول‌های قرمز، گلبول‌های سفید و پلاکت‌ها پایین می‌آید. افراد مبتلا به آنمی فانکونی در معرض افزایش خطر ابتلا به انواع دیگری از سرطان‌ها مانند سرطان کلیه و مغز نیز قرار دارند.

درصورتیکه نتیجه تست ژنتیکی سرطان در شما از لحاظ هر کدام از ژن‌های ناهنجار گفته شده مثبت شود، اقدامات بعدی توسط مشاور ژنتیکی‌تان به شما یادآوری خواهد شد. از جمله این اقدامات، افزایش دفعات غربالگری، استفاده از هورمون‌درمانی به منظور پیشگیری و در برخی موارد، جراحی به منظور کاهش خطر ابتلا هستند.