در ادامه سری مقالات تشخیص سرطان پستان، به MRI پستان می‌پردازیم. MRI پستان نوعی تصویربرداری با جزئیات بالا برای تشخیص سرطان و دیگر مشکلات پستان است. به طوری که تعداد زیادی عکس را همزمان از پستان‌های شما برمی‌دارد.
معمولا پزشک MRI پستان را بعد از انجام بیوپسی و مثبت شدن آن (تشخیص سرطان سینه)، برای بررسی بیشتر پیشرفت بیماری توصیه می‌کند، اما برای بعضی از افراد که شامل زنان با سابقه خانوادگی مثبت یا حامل ژن سرطان پستان هستند، انجام همزمان MRI و ماموگرافی توصیه می‌شود.
مزیت‌های ماموگرافی نسبت به MRI پستان
در مقایسه با ماموگرافی، غربالگری سرطان سینه با MRI دارای یکسری اشکالات است:
• MRI پستان بسیار تهاجمی تر از ماموگرافی می‌باشد، زیرا قبل از انجام تست ماده حاجب (گادولینیوم) از طریق وریدها به داخل بدن تزریق می‌شود، و در بعضی از کیس‌ها زنان ممکن است نسبت به این ماده حساسیت نشان دهند.
• MRI پستان مثبت کاذب‌های بیشتری را نشان می‌دهد یعنی شخص در واقع سرطان پستان ندارد اما MRI آن را مثبت نشان می‌دهد. مثبت‌‌های کاذب باید تحت بررسی‌های بیشتر مثل تست‌ها و بیوپسی از پستان برای رد سرطان سینه قرار گیرند.
• بعضی از مراکز MRI آهن رباهای مخصوص MRI پستان یا افراد متخصص در این کار را ندارند.
• MRI گران است و همیشه تحت پوشش بیمه قرار نمی‌گیرد.
گادولینیوم
گادولینیوم یک ماده کنتراست است که در MRI (از جمله MRI پستان) استفاده می‌شود. ممکن است مقدار کمی از گادولینیوم بعد از انجام این پروسه در اندام‌های دیگرمثل مغز باقی بماند بخصوص در افرادی مانند زنان با ریسک بالا که به طور مرتب این تست را انجام می‌دهند. اثرات بد تجمع این ماده در بدن هنوز به طور کامل مشخص نشده‌است.
چگونگی انجام MRI پستان
دستگاه MRI دستگاهی بزرگ و استوانه ای است که یک میدان مغناطیسی قوی را دور بیمار تولید می‌کند. میدان مغناطیسی همراه با امواج رادیویی، تراز طبیعی اتم‌های هیدروژن را در بدن تغییر می‌دهند. سپس کامپیوترها تصاویر دو بعدی از ارگان‌های داخل بدن براساس فعالیت اتم‌های هیدروژن تولید می‌کنند.
تصاویر مقطعی برای کسب جزئیات بیشتر گرفته می‌شوند.
در MRI از اشعه استفاده نمی‌شود.
میدان مغناطیسی و امواج رادیویی از اسکنر تولید و فرستاده می‌شوند. هنگامی که امواج رادیویی به هسته اتم‌های هیدروژن در پوزیشن غیر طبیعی‌شان برخورد می‌کنند، اتم‌ها به تراز طبیعی خود برگشته و امواج رادیویی تولید می‌کنند. این امواج توسط کامپیوتر دریافت و به تصویر تبدیل می‌شود و در مونیتور نشان داده می‌شود.
بعضی از دستگاه‌های MRI شبیه تونل باریک هستند، درحالی که بقیه آن‌ها فضای پهن‌تر و بزرگتری دارند.
در MRI پستان معمولا نیاز به ماده حاجب داریم که از طریق سیاهرگ‌های بازو قبل یا در حین پروسه به داخل بدن تزریق می‌شود. تصویر رنگی باعث تولید تصاویر واضح تر می‌شود که تشخیص ناهنجاری‌ها را راحت تر می‌کند.
MRI همراه با ماموگرافی و اولتراسونوگرافی پستان ابزارهای تشخیصی خوبی برای سرطان پستان هستند. تحقیقات نشان داده‌است که بعضا MRI توانایی تشخیص توده‌هایی را در پستان دارد که ماموگرافی ندارد، هم‌چنین MRIمی‌تواند سرطان پستان را در زنانی که ایمپلنت کرده‌اند و زنانی که خواهند سینه‌های سفت تری دارند تشخیص دهند، در حالی که ماموگرافی در این کیس‌ها مناسب نیست. از آن جا که در MRI از اشعه استفاده نمی کنند، برای غربالگری زنان زیر 40 سال و زنان مستعد سرطان سینه استفاده می‌شود.
اگرچه MRI مزیت‌های بیشتری نسبت به ماموگرافی دارد، اما MRI هم یکسری معایب دارد، به عنوان مثال همیشه قادر به افتراق انواع ناهنجاری‌های سرطانی از هم نمی‌باشد و ممکن است مجبور به بیوپسی از پستان شویم. تحقیقات اخیر نشان داده‌است که استفاده از برنامه‌های نرم افزاری تجاری در دسترس برای تقویت اسکن ام آر آی می‌تواند تعداد مثبت کاذب‌های تومور‌های بدخیم را کاهش دهد که در این حالت نیاز به بیوپسی هم برای تشخیص دقیق کاهش می‌یابد. یکی دیگر از معایب MRI پستان عدم افتراق کلسیفیکاسیون از رسوبات ریز کلسیم که نشان دهنده سرطان سینه است می‌باشد.
چرا باید MRI پستان انجام دهیم
این تست معمولا برای بررسی میزان پیشرفت سرطان سینه و هم‌چنین برای غربالگری زنان مستعد انجام می‌گیرد.
پزشک در این شرایط ممکن است برای شما MRI توصیه کند:
• بررسی میزان پیشرفت سرطان هنگامی که تشخیص قطعی سرطان سینه برای شما داده‌اند.
• زمانی که ترشحات مشکوک در پستان یا شکاف در ایمپلنت دارید.
• اگر مستعد سرطان سینه هستید، یعنی سابقه خانوادگی سرطان سینه یا تخمدان یا دیگر ریسک فاکتورهای سرطان را دارید.
• بافت پستان خیلی متراکمی دارید به طوری که ماموگرام سرطان سینه قبلی شما را تشخیص نداده‌است.
• داشتن یک سری تغییرات پیش سرطانی در پستان‌ها مانند مانند هایپرپلازی، کارسینوم درجا لوبولار، سابقه خانوادگی سرطان پستان و بافت سینه متراکم.
• موتاسیون در ژن سرطان سینه مثل BRCA1 یاBRCA2
• قبل از 30 سالگی سابقه اشعه تراپی در ناحیه قفسه سینه داشته‌اید.
MRI پستان باید با ماموگرافی یا یکی دیگر از روش‌های تصویربرداری همراه باشد نه اینکه به عنوان جایگزین آن‌ها و به تنهایی استفاده شود، زیرا با اینکه یک روش حساس است اما بازهم ممکن است بعضی از سرطان‌های سینه را که ماموگرام تشخیص می‌دهد نتواند تشخیص دهد.
شبکه ملی جامع سرطان سینه توصیه به غربالگری سرطان سینه با انجام ماموگرافی و در افراد مستعد، ماموگرافی همراه با ام آر آی می‌کند. این افراد مستعد شامل موارد زیر می‌باشد:
• افراد دارای جهش در ژن BRCA1/2
• جهش ژن BRCA1/2 در فامیل درجه یک
• سابقه رادیوتراپی یا اشعه تراپی در ناحیه قفسه سینه در سنین 10 تا 30 سال
• جهش در ژن‌های PALB2, PTEN یاTP53
توصیه شبکه جامع ملی سرطان به زنانی که جهش در ژن‌های ATM, CDH1, CHEK2, NBNو NF1 دارند این است که علاوه بر ماموگرافی، MRI را نیز در برنامه غربالگری خود قرار دهند.
شبکه جامع ملی سرطان و انجمن سرطان آمریکا توصیه به شروع غربالگری سرطان سینه از سنین پایین‌تر در زنانی که ریسک بالاتری دارند می‌کند.
با پزشک خود در مورد غربالگری سرطان سینه و روشی که برای شما مناسب‌تر است مشورت کنید.
زمان مناسب برای غربالگری سرطان پستان با MRI
• برای زنانی که یائسته نشده‌اند، بهترین زمان برای MRI روز 7 تا 15 چرخه عادت ماهیانه می‌باشد.
• در زنانی که یائسته شده‌اند در هر زمانی می‌توان انجام داد.
خطرات MRI
با اینکه MRI یک روش ایمن است چون شخص در معرض اشعه قرار نمی‌گیرد، اما مانند روش‌های دیگر خطراتی دارد و هر بیماری باید قبل از آن معاینه شود:
به دلیل میدان مغناطیسی قوی که در MRI ایجاد می‌شود، اقدامات خاصی قبل از آن باید برای افرادی که کاشت ضربان ساز یا کاشت حلزون در گوش انجام می‌گیرد صورت گیرد. تکنسین در مورد دستگاه کاشته شده به برخی اطلاعات مانند مدل و ساخت دستگاه نیاز دارد تا تعیین کند که این تست برای شما خطری ندارد. بیمارانی که در داخل بدن فلزاتی مانند گیره جراحی ، صفحات، پیچ و توری آهنی دارند شرایط مناسبی برای MRI ندارند.
اگر شما بیماری ترس از فضای تنگ را دارید از پزشک خود بخواهید تا برایتان داروی ضد استرس تجویز کند تا قبل از تست مصرف کنید. از یک نفر از بستگان خود بخواهید تا بعد از انجام MRI شما را به منزل برساند.
اگر باردار هستید یا شک دارید که باردار باشید به پزشک خود اطلاع دهید هر چند که اطلاعات کافی برای مضر بودن MRI برای جنین وجود ندارد اما توصیه می‌شود در ماه‌های اول بارداری این کار صورت نگیرد.
پزشک ممکن است دستور دهد که در بعضی از معایناتMRI از یک ماده حاجب استفاده شود تا رادیولوژست بتواند بافت‌های داخلی و رگ‌ها را بهتر ببیند. این ماده حاجب ممکن است موجب حساسیت در بعضی از افراد شود، این افراد باید حساسیت خود به ماده حاجب را به رادیولوژیست یا تکنسین اطلاع دهد.
MRI ممکن است یک بدخیمی یا بیماری مشکوک را تشناسایی کند که بعد از ارزیابی‌های بیشتر مانند بیوپسی و اولتراسونوگرافی بفهمیم که توده شناسایی شده خوش خیم می‌باشد. به این گونه تشخیص‌ها مثبت کاذب می‌گویند که باعث نگرانی بی مورد در بیماران می‌شود.
آمادگی برای MRI
این موارد را با پزشک خود در میان بگذارید.
• زمان مناسب برای انجام MRI:اگر هنوز یائسته نشده‌اید سعی کنید در روزهای 3 تا 14 چرخه قاعدگی MRI انجام دهید (روز اول خون ریزی شما مصادف با روز اول چرخه قاعدگی شماست). با تکنسین در مورد زمان مناسب برای MRI مشورت کنید تا زمان مناسب را برای شما تعین کنند.
• حساسیت نسبت به ماده حاجب مورد استفاده در MRI بعضی افراد به ماده حاجبی که در تست به رگ تزریق می‌شود حساسیت نشان می‌دهند. به پزشک خود این موارد را اطلاع دهید.
• مشکلات کلیوی ماده حاجب گادولینیوم که برای ارتقا تصاویر استفاده می‌شود، ممکن است باعث مشکلات جدی در افرادی که اختلالات کلیه دارند شود.
• بارداری. معمولا MRI به دلیل استفاده از گادولینیوم و اثرات آن بر جنین برای زنان باردار توصیه نمی‌شود.
• شیردادن به نوزاد. کالج رادیولوژی آمریکا ثابت کرده‌است که ماده حاجب مورد استفاده برای مادر اثر خاصی بر نوزاد ندارد، اما در صورت نگرانی می‌توان 12 تا 24 ساعت بعد از MRI شیردادن به نوزاد را متوقف کرد، تا بدن آن را به صورت کامل از بدن حذف کند. می‌توانید در این مدت شیر داخل پستان‌ها را با پمپ خالی کنید تا با خیال راحت به نوزادتان شیر دهید، هم‌چنین می‌توانید قبل از ام آر آی مقداری شیر ذخیره برای نوزادتان بگذارید.
• از وسایل فلزی در هنگام MRI استفاده نکنید. وسایل فلزی مانند جواهرآلات، گیره سر و ساعت در ام آر آی می‌توانند آسیب ببینند.
• داشتن ایمپلنت در داخل بدن مانند ضربان‌ساز، دستگاه شوک و مفاصل مصنوعی.
قبل از معاینه باید لباس، جواهرات و ساعت خو را درآورید<ممکن است به شما لباسی بلند بدهند تا بپوشید. اگر از فضای باریک و تنگ داخل دستگاه می‌ترسید به کادر آن‌جا اطلاع دهید تا به شما مسکن بدهند.
در طول MRI، روی یک میز برآمده بر روی شکم دراز بکشید، در حالی که پستان‌هایتان داخل سوراخ‌های میز معاینه قرار می‌گیرد که دارای گیرنده‌هایی می‌باشد که میدان مغناطیسی را دریافت می‌کند، سپس میز به داخل سوراخ بزرگ دستگاه معاینه لیز می‌خورد. دستگاه MRI میدانی مغناطیسی در اطراف شما تولید می‌کند، و امواج رادیویی بر روی بدن شما تابیده می‌شود. شما این میدان مغناطیسی یا امواج رادیویی را حس نمی‌کنید، فقط ممکن است صداهای ضربه مانندی را از داخل دستگاه حس کنید، که برای جلوگیری از اذیت شدن توسط این صداها ممکن است گوش‌گیر به شما بدهند.
MRI حدود 45 دقیقه طول می‌کشد.
در طول تست تکنسین از اتاق دیگر شما را تحت نظر قرار می‌دهد و شما باید معمولی نفس بکشید و آرام دراز بکشید، می‌توانید از طریق میکروفون با تکنسین حرف بزنید.
در MRI پستان، بیمار چه حسی دارد؟
این تست بدون هیچ گونه دردی می‌باشد، ممکن است در بعضی قسمت‌های تست از شما بخواهند تا نفس‌تان را نگه دارید یا فقط آرام دراز بکشید.
هر سری عکس گرفتن چند دقیقه و کل تست حدود 45 تا 60 دقیقه طول می‌کشد. ممکن است در پایان تست از شما بخواهند تا چند دقیقه منتظر بمانید تا اگر نیاز باشد دوباره عکس‌برداری کنند.
MRI ممکن است به صورت سرپایی یا بخشی از اقدامات صورت گرفته برای شما در بیمارستان انجام گیرد.
در صورت حساسیت به ماده حاجب ممکن است دچار این علائم شوید: برافروختگی، احساس سرماخوردگی، خارش، مزه شوری یا فلز در دهان، سردرد، احساس حالت تهوع و استفراغ. این علائم ممکن است فقط چند دقیقه طول بکشد.
در صورت سابقه تنگی نفس، تعریق زیاد، بی حسی و تپش قلب به پزشک خود اطلاع دهید.
با اینکه این تست به خودی خود هیچ دردی ندارد اما ممکن است دراز کشیدن طولانی مدت برای بیمار ناخوشایند و درد آور باشد بخصوص اگر شخص قبل از تست جراحی شده‌باشد. به همین دلیل تکنسین باید راحت‌ترین روش‌ها را برای شما انتخاب و تست را در کوتاه‌ترین زمان ممکن به پایان برساند.
بعد از MRI چه اتفاقی برای بیمار می‌افتد؟
ممکن است شما بعد از تمام شدن تست به دلیل سرگیجه و سبکی سر آرام راه بروید. اگر قبل از تست از آرامبخش استفاده کرده‌اید، ممکن است تا تمام شدن اثر آن نیاز به استراحت داشته‌باشید. هم چنین بعد از تست از رانندگی کردن خودداری کنید. اگر ماده حاجب برای MRI استفاده شده باشد، ممکن است تا چند دقیقه تحت نظر تکنسین برای هرگونه اثرات جانبی آن مانند خارش، التهاب، جوش و تنگی قرار گیرید.
در صورتی که بعد از برگشتن به خانه دچار آثار جانبی ماده حاجب (علائمی که در بالا ذکر شد) شدید، سریعا علائم را به پزشک خود اطلاع دهید زیرا هریک از این علائم می‌تواند نشانه ی عفونت یا حساسیت در بدن شما باشد.
به طور کلی مراقبت خاصی بعد از MRI وجود ندارد و شما باید براساس ویژگی‌های فردی و عادت‌های غذایی و فعالیت خود تصمیم بگیرید، مگر اینکه پزشک توصیه‌ای اضافی یا متفاوت از آن به شما بکند.
نتایج MRI پستان
پزشک متخصص در این کار (رادیولوژیست) و گروهی دیگر از کادر سلامت می‌توانند تصاویر MRI شما را بررسی و نتایج آن را با شما در میان بگذارند.