در ادامه سری مقالات تشخیص سرطان پستان، به معاینه بالینی پستان می‌پردازیم. معاینه بالینی پستان نوعی معاینه فیزیکی است که به وسیله متخصصین سلامت مانند پزشکان انجام می شود. این معاینات معمولا در طول چکاپ های منظم سالانه همراه با ماموگرافی برای تشخیص موارد سرطان سینه صورت می‌گیرند و ممکن است برای بررسی مشکلات دیگر پستان هم انجام شوند.
همه افراد ارائه دهنده مراقبت‌های بهداشتی این آموزش‌ها را ندیده اند و شخصی که معاینه بالینی پستان را انجام می‌دهد، باید به خوبی تعلیم دیده باشد. فرد معاینه کننده باید با دقت سینه‌های شما، زیربازوهایتان و ناحیه زیر ترقوه‌هایتان را برای یافتن هرگونه تغییرات غیرعادی لمس کند. هنگامی که درحال نشستن هستید پزشک باید با مشاهده، پستانهای شما را ارزیابی کند و هنگامی که دراز کشیده‌اید معاینات فیزیکی را برای پستانهای شما انجام دهد.
با پزشک خود در مورد اینکه چند وقت یکبار معاینات پستان باید انجام دهید، مشورت کنید. اگر معاینه بالینی برای شما درخواست نشده است و شما می‌خواهید این کار برای شما انجام شود، می‌توانید از پزشک خود درخواست کنید تا شما را معاینه کند و یا به شخص دیگری که این مهارت را دارد، ارجاع دهد. خانم‌هایی که ایمپلنت یا پروتز سینه دارند نیز باید به طور مرتب معاینه بالینی پستان انجام دهند.
چرا معاینه بالینی پستان انجام می‌شود؟
هنگامی که وجود توده‌ای را در سینه‌های خود احساس کنید، پزشک برای شما معاینه بالینی پستان را انجام می‌دهد. پزشک شما یا متخصصین آموزش دیده بهداشت و درمان، معاینه بالینی را به عنوان بخشی از معاینات فیزیکی منظم نیز برای شما انجام می‌دهند. حتی مردانی هم که احساس وجود توده یا تغییرات را در پستان‌هایشان دارند باید معاینه بالینی انجام دهند.
در مجموع، معاینه بالینی پستان به دلایل زیر انجام می‌شود:
• پیدا کردن توده یا تغییرات در پستان که ممکن است به معنای یک مشکل جدی در پستان مثل سرطان باشد.
• برای چک کردن مشکلات دیگر پستان مثل التهاب پستان یا فیبروآدنوما که به معالجات دیگری نیاز دارند.
معاینه بالینی پستان و غربالگری سرطان پستان
انجمن سرطان آمریکا معاینه بالینی را برای غربالگری سرطان سینه پیشنهاد نمی‌دهد و طبق نظر کارگروه خدمات پیشگیرانه مدارک علمی کافی برای استفاده یا عدم استفاده از معاینه بالینی پستان به منظور غربالگری وجود ندارد؛ اما شبکه جامع ملی سرطان توصیه می‌کند که زنان معاینه بالینی را از 25 سالگی شروع کرده و حتی در صورت انجام ماموگرافی هم، آن را انجام دهند.
این موارد را به پزشک خود اطلاع دهید:
• وجود توده یا هرگونه تغییر در پستان‌هایتان، که شامل تغییر در شکل یا هرگونه ترشح از نوک پستان می‌باشد. البته در بعضی از خانم ها نوک پستان‌ها به طور طبیعی فرورفته می‌باشد، که نرمال است. اما در خانم‌هایی که به طور ذاتی این‌گونه نیستند و شاهد تغییرات ناگهانی مثل فرورفتن نوک پستان هستند، باید با پزشک خود مشورت کنند.
• داشتن درد در پستان‌ها، بخصوص اگر این درد مربوط به عادت ماهیانه شما نباشد.
• حاملگی و ایجاد تغییرات غیر طبیعی در پستان
• تغییرات غیرطبیعی در پستان هنگام شیردادن به نوزاد
• ایمپلنت سینه
• سابقه بیوپسی از پستان
• یائسه شدن
• تحت هورمون درمانی بودن
• داشتن سابقه سرطان پستان در خود شخص یا خانواده
چگونگی انجام معاینه بالینی پستان
معاینه بالینی توسط یک متخصص سلامت انجام می شود. شما در حالی که روی تخت معاینه دراز کشیده‌اید، لباس های خود را از کمر به بالا در بیاورید؛ طوری که فقط یک پارچه نازک شما را بپوشاند.
اول، پزشک در مورد مشکلاتی که دارید، بیماری‌هایی که قبلا داشته‌اید و فاکتورهای خطری که برای ابتلا به سرطان سینه دارید، از شما سوالاتی می‌پرسد. هرنگرانی که در مورد پستانهای خود دارید به پزشک اطلاع دهید.
پزشک نشسته و درازکشیده به هرکدام از پستانهای شما و هم‌چنین به زیربغل و اطراف استخوان ترقوه شما نگاه می‌کند، و هرگونه تغییرات در سایز پستان‌هایتان، تغییرات پوستی آن قسمت‌ها و وجود زخم یا عفونت مثل قرمز شدن و کبودشدن را در آن قسمت‌ها بررسی می‌کند. ممکن است پزشک از شما بخواهد تا در حین معاینه دستتان را بالای سر یا روی کمرتان بگذارید یا به جلو تکیه داده و دستان خود را به هم فشار دهید تا عضله زیر پستان‌هایتان در حین معاینه صاف شود. یا می‌توانید روی تخت معاینه دراز بکشید و دست خود را پشت سرتان بگذارید و پزشک سینه‌های شما را معاینه کند.
پزشک به موارد زیر دقت می‌کند:
• وجود تغیرات یا تفاوت در شکل پستان‌ها
• ضخیم شدن فقط یکی از پستان‌ها
• تفاوت در رنگ پوست، دما، وبافت پستان‌ها، مثل قرمزی، افزایش دما، و حفره دارشدن پوست پستان
• جوش روی پستان
• وجود تورم یا توده قابل لمس
• وجود ترشحات از نوک سینه، تغییرات نوک سینه، مثل نوک سینه تو رفته یا معکوس شده و خارش
در حالی که شما دراز کشیده‌اید، و پستان‌هایتان روی قفسه سینه‌تان از وسط تا زیر بغلتان پهن شده‌اند، پزشک آن‌هارا معاینه و لمس می‌کند و شاید در بعضی قسمت‌ها نیاز به کمی فشار باشد تا قسمت‌های عمقی را هم لمس کند.
پزشک برای موارد زیر لمس عمقی را با استفاده از انگشتانش انجام می‌دهد:
• توده، شامل سایز، شکل، و حرکات آن
• سفت شدن و ضخیم شدن بافت پستان
• وجود درد والتهاب در پستان
پزشک هم‌چنین ممکن است لنف نود‌هارا در زیربغل شما و در بالا و پایین استخوان ترقوه شما لمس کند.
بعد از معاینات، پزشک به شما آموزش می‌دهد تا چگونه خودتان پستان‌هایتان را معاینه کنید.
بیمار درهنگام معاینه بالینی چه حسی دارد
معاینه بالینی معمولا هیچ گونه احساس احساس درد و ناخوشی ندارد؛ مگر اینکه سینه‌های بیمار ملتهب باشد.
معاینه بالینی چه خطری برای بیمار دارد؟
معاینه بالینی هیچ گونه خطر و ریسکی برای بیمار ندارد.
نتایج
یافته‌های معاینه بالینی شامل موارد زیر می‌باشد:
نرمال
• بافت سینه و اطراف آن و نوک پستان‌ها ظاهر نرمالی دارند. ممکن است یکی از پستان‌ها کمی بزرگ‌تر باشد.
• ممکن است ناحیه کوچک ضخیمی در قسمت پایینی سینه زیر نوک پستان وجود داشته باشد.
• وجود التهاب یا توده در هردو پستان در بسیاری از خانمها به‌خصوص در دوره عادت ماهیانه نرمال می‌باشد.
• ترشحات آبکی یا شیری که ممکن است فقط هنگام فشردن پستان ترشح شوند که ممکن است به دلیل شیر دادن به نوزاد، تحریک پستان یا دلایل هورمونی یا دیگر موارد باشد.
• ممکن است در یکی از پستان‌ها توده وجود داشته باشد، مخصوصا در قسمت بالاوخارج پستان‌ها.
غیرنرمال
• وجود توده سفت یا ناحیه‌ای ضخیم در پستان که فقط در یکی از پستان‌ها وجود دارد.
• تغییرات در رنگ و سطح پستان یا نوک سینه‌ها، که شامل چروک شدن، حفره دارشدن، ضخیم شدن، جمع شدن یا وجود نواحی دانه دانه یا ریش ریش در پستان‌ها.
• ممکن است نوک سینه به سمت داخل انحراف پیدا کند، یا ناحیه‌ای قرمز و پولک دار یا جوش و زخم روی پوست یا نوک پستان وجود داشته باشد.
• قرمز شدن یا گرم شدن ناحیه روی توده یا کل پستان که ممکن است به دلیل عفونت باشد( مثل آبسه یا التهاب).
نرمال بودن معاینه بالینی به معنای نبود سرطان پستان در فرد نیست. براساس سن و سابقه شخصی و خانوادگی سرطان پستان، پزشک ممکن است تست‌های دیگری مانند ماموگرافی نیز برای شما درخواست کند.
قدم بعدی براساس مشکلی است که در پستان شما وجود دارد:
• در مورد درد‌های دوره ای و تغییرات فیبروکیستیک پستان، کیست‌ها ممکن است فقط چند مدت بعد برای چک کردن تغییرات آن‌ها یا برطرف شدن خودبه‌خودی آن‌ها بررسی شوند. این بررسی ممکن است با اولتراسوند( امواج فراصوت) انجام شده و یا تخلیه کیست‌ها با سوزن انجام گیرد تا از کیستی بودن توده‌ها اطمینان حاصل کرده و هم‌چنین درد بیمار کمتر شود.
• اگر توده‌ای در پستان پیدا شود ممکن است تهیه ماموگرام یا MRI یا اولتراسونوگرافی از پستان لازم باشد. ممکن است بافت پستان توسط بیوپسی برای بررسی زیر میکروسکوپ برداشته شود.
• ترشحات پستان بخصوص ترشحات خودبه‌خودی یا خونی ممکن است زیر میکروسکوپ برای دیدن سلول‌های غیرطبیعی بررسی شوند.
عواملی که در انجام معاینات اختلال ایجاد می‌‌کنند:
• سیکل عادت ماهیانه شما، تغییراتی که در طی عادت ماهیانه شما در پستان‌هایتان بوجود می‌آید ممکن است بافت پستان شما را متفاوت و غیرطبیعی نشان دهد.
• داشتن توده‌های فیبروکیستیک در پستان، این توده ها انجام معاینه بالینی را توسط پزشک مشکل می‌سازد چون توده‌های زیادی در پستان وجود خواهد داشت.
پیگیری یافته‌های غیرطبیعی معاینه بالینی
در بیشتر خانمها، معاینه بالینی ممکن است هیچ علائمی از سرطان سینه را نشان ندهد.
پزشک در مورد هر یافته‌ای که در پستان شما پیدا کرده است با شما مشورت می‌کند تا تست‌های بیش‌تری را برای تعیین این که این یافته‌ها مربوط به سرطان پستان است یا نه انجام شوند.