شیمی درمانی سرطان پستان به منظور از بین بردن سلول‌های سرطانی به کار می‌رود. سه هدف اصلی شیمی‌درمانی در سرطان پستان عبارتند از:
- جلوگیری از بازگشت سرطان پستان پس از جراحی و پرتودرمانی. در صورتیکه شیمی درمانی سرطان پستان با این هدف انجام گیرد، Adjuvant therapy یا درمان ادجوانت نامیده می‌شود.
- کوچک کردن تومور پیش از انجام جراحی. این نوع از شیمی درمانی سرطان پستان neo-adjuvant therapy یا درمان نئوادجوانت نامیده می‌شود.
- کشتن سلول‌های سرطانی پخش شده در سراسر بدن.
شما و پزشکتان می‌توانید به کمک یکدیگر زمان شروع شیمی درمانی، نوع داروهای مورد استفاده و برنامه استفاده از داروها را تعیین کنید. در مورد عوارض جانبی مورد انتظار از پزشک خود سوال کنید.
داروهای معمول شیمی درمانی سرطان پستان
داروهای شیمی درمانی مورد استفاده در درمان سرطان پستان اولیه عبارتند از:
- آنتراسایکلین‌ها: این دسته از داروها عبارتند از doxorubicin (Adriamycin) و اپیروبیسین (ٍEllence).
- تاکسان‌ها: این دسته از داروها عبارتند از Docetaxel (Taxotere) و Paclitaxel (Taxol).
این داروها معمولا به همراه کاربوپلاتین، سیکلوفسفامید (Cytoxan) و فلورویوراسیل (5-FU) مورد استفاده قرار می‌گیرند.
داروهای مورد استفاده در سرطان پستان پیشرفته عبارتند از:
- پاکلیتاکسل متصل به آلبومین (nab-paclitaxel یا Abraxane)
- Capecitabine (Xeloda)
- Eribulin (Halaven)
- Gemcitabine (Gemzar)
- Ixabepilone (Ixempra)
- Liposomal doxorubicin (Doxil)
- Mitoxantrone
- Platinum (carboplatin, cisplatin)
- Vinorelbine (Navelbine)
انتخاب بهترین ترکیب داروها در شیمی درمانی سرطان پستان
پزشکتان احتمالا در مورد ترکیب داروهای مختلف شیمی درمانی با شما صحبت بکند. ممکن است برای اشاره به آن‌ها از علائم اختصاری نام آن‌ها استفاده شود. برخی از رایج‌ترین داروها عبارتند از:
- AC: Adriamycin و Cytoxan
- AT: Adriamycin و Taxotere
- CMF: Cytoxan، methotrexate و fluorouracil
- FAC: Fluorouracil، Adriamycin و Cytoxan
- CAF: Cytoxan، Adriamycin و fluorouracil.
FAC و CAF از داروهای یکسان با دوز و دفعات استفاده متفاوت بهره می‌گیرند.
شیمی درمانی سرطان پستان چگونه دریافت می‌شود؟
شیمی درمانی سرطان پستان در قالب قرص و یا وریدی به صورت روزانه، هفتگی و یا 2 الی 4 هفته یکبار انجام می‌شود. برنامه درمانی به تناسب وضعیت بیماری شما انجام می‌گیرد.
درصورتیکه وریدهای شما به سختی یافت می‌شوند، ممکن است کاتتری وارد یکی از عروق بزرگ شما شود. این دستگاه‌ها توسط جراح و یا رادیولوژیست وارد بدنتان می‌گردند و دارای خروجی یا پورتی زیر پوست هستند که به پوست باز می‌شود وامکان ورود داروهای شیمی درمانی به بدن را فراهم می‌کند. این کاتترها می‌توانند به منظور تزریق مایعات و خونگیری نیز استفاده شوند.
مانیتور کردن روند درمان
پزشکتان به طور مکرر وضعیت شما را بررسی خواهد کرد تا پاسخ بدن به شیمی درمانی را رصد کند. تست‌های خون متعددی از شما گرفته می‌شوند تا تعداد سلول‌های خونی شما مورد بررسی قرار گیرند. در صورتیکه تعداد گلبول‌های قرمز شما بسیار اندک باشد، ممکن است خون دریافت کنید. در صورتیکه تعداد گلبول‌های سفید شما کاهش فراوانی یافته باشد، ممکن است تعدادی از داروها به شما تزریق شود. درصورتیکه تعداد پلاکت‌های شما بسیار کم شده باشد، ممکن است پلاکت به شما تزریق شود. ممکن است شیمی درمانی به تعویق بیفتد و زمانی از سر گرفته شود که سلول‌های خونی به سطح خوبی رسیده باشند. ممکن است تعدادی از تکنیک‌های عکس برداری به منظور بررسی میزان تاثیر شیمی درمانی به کار برده شوند.
عوارض کوتاه مدت شیمی درمانی سرطان پستان
شیمی درمانی در عین نابود کردن سلول‌های سرطانی سلول‌های سالم را از میان می‌برد و باعث عوارض جانبی می‌گردد. تعدادی از داروها ممکن است به شما کمک نند تا حالتان بهتر شود. در صورت احساس هر کدام از عوارض زیر بهتر است با پزشک خود مشورت کنید:
- حالت تهوع و استفراغ
- کاهش اشتها
- خستگی
- سوزش دهان
- ریزش موها
- افزایش وزن
- یائسگی زودرس. در صورت تصمیم داشتن برای بچه دار شدن، پیش از شروع شیمی درمانی با پزشک خود مشورت کنید.
- کاهش مقاومت بدن در برابر عفونت‌ها
- افزایش خونریزی. درصورتیکه تعداد پلاکت‌ها کاهش یافته باشد، ممکن است نقاط قرمز رنگی در بدنتان ظاهر گردد. همچنین ممکن است به آسانی بدنتان کبود شود و خونریزی کنید.
عوارض بلندمدت شیمی درمانی سرطان پستان
عوارض قلبی
- نارسایی قلبی احتقانی
- بیماری عروق کرونری
- آریتمی و ضربانات نامنظم قلب
آسیب ریوی
- کاهش عملکرد ریوی
- افزایش ضخامت دیواره ریه‌ها
- التهاب ریه‌ها
- تنگی نفس
اختلالات هورمونی
- گرگرفتگی
- تغییرات خلق و خو
- کاهش میل جنسی
- بی اختیاری ادراری
- یائسگی زودرس
آسیب استخوان، مفصل و بافت نرم
- استئوپروز
- درد مفصل
اختلالات مغز و سیستم عصبی
- کاهش شنوایی
- آسیب به مغز، طناب نخاعی و اعصاب محیطی
اختلالات تفکر
- کاهش قدرت یادگیری
- اختلالات حافظه
- کاهش توجه و تمرکز
سلامت دهان
ممکن است سلامت مینای دندان‌ها تحت تاثیر قرار بگیرد.
اختلالات گوارشی
ممکن است نتوانید به خوبی غذا را هضم کنید.
سرطان‌های ثانویه
شیمی درمانی می‌تواند به سلول‌های بنیادی مغز استخوان آسیب بزند و در نهایت منجر به سرطان‌های دیگری همچون لوسمی حاد و دیسپلازی مغز استخوان شود.
شغل در کنار شیمی درمانی سرطان پستان
بسیاری از افراد در حین شیمی درمانی قادر به کار کردن هستند. از پزشک خود بخواهید که زمان دریفت درمان را به اواخر روز و یا بلافاصله قبل از آخر هفته انتقال دهد تا با برنامه کاری شما تداخل نکند. ممکن است در صورت وجود عوارض جانبی درمان سرطان پستان بخواهید ساعات کاری خود را کاهش دهید.
چگونه شرایط اورژانسی را حین شیمی درمانی سرطان پستان تشخیص دهیم؟
پزشک و پرستارانتان در مورد شرایط اورژانسی احتمالی به شما توضیح خواهند داد. در صورتیکه هر کدام از علائم زیر را تجربه کردید، بلافاصله به پزشک خود اطلاع دهید:
- تب بالای 38 درجه سانتیگراد
- تب و لرز. درصورتیکه نتوانستید به پزشک خود مراجعه کنید، به اورژانس بروید.
- زخم‌های دهانی جدید، ورم زبان، یا خونریزی لثه‌ها
- خشک شدن گلو و سوزش و خارش آن
- سرفه خلط دار
- افزایش دفعات ادرار، سوزش ادراری و وجود خون در ادرار
- درد قفسه سینه، تهوع، استفراغ، یبوست و یا اسهالی که بیش از 2 الی 3 روز طول بکشد
- وجود خون در مدفوع