اگر شما سابقه سرطان پستان داشته و قبلا به این بیماری مبتلا شده باشید، احتمال درگیری پستان سمت مقابل نیز، سه تا چهار برابر افزایش می‌یابد. این ریسک متفاوت با احتمال ریسک پیدایش سرطان اولیه است و ریسک بازگشت سرطان پستان خوانده می شود. در ادامه سری مقالات عوامل خطر سرطان پستان، به توضیح سابقه سرطان پستان می‌پردازیم.
در صورت وجود سابقه سرطان پستان چه اقداماتی در جهت کاهش ریسک می‌توان برداشت؟
اگر به سرطان پستان مبتلا هستید احتمالا داروهایی جهت کاهش ریسک بروز توده سرطانی پستانی جدید مصرف می کنید، اما فراتر از این قدم مهم لازم است که یک سری تغییرات در شیوه زندگی صورت گیرد تا این ریسک را به مراتب کاهش دهد که به شرح زیر است:
- داشتن وزن مناسب
- ورزش روزانه
- مصرف غذاهای مغذی
- ترک سیگار
- محدودیت مصرف الکل
علاوه بر تغییرات شیوه زندگی، گزینه‌های دیگری نیز جهت کاهش ریسک وجود دارند که بروز توده جدید را کاهش می‌دهند و به شرح زیر هستند:
درمان هورمونی
درمان‌های هورمونی مانند مهارکننده های آروماتاز یا تعدیل کننده گیرنده استروژنی تحت عنوان SERM که می توانند هم ریسک سرطان پستان راجعه وابسته به هورمون -گیرنده و هم سرطان پستان جدید وابسته به هورمون -گیرنده را کاهش دهند. این درمان هورمونی از دو طریق عمل می کند
- کاهش مقدار استروژن کلی بدن
- مهار کردن فعالیت استروژن بر روی سلول های سرطانی
با این وجود این روش ریسک سرطان پستان غیر وابسته به هورمون- رسپتور را کاهش نمی دهد. برای اطلاعات بیشتر درباره درمان هورمونی به سایت زیر مراجعه کنید https://www.breastcancer.org/treatment/hormonal
همچنین از مصرف مواد حاوی استروژن و پروژسترون پرهیز کنید: به عنوان مثال در صورت تشخیص با سرطان پستان نباید برای کنترل بارداری یا اختلالات قاعدگی از روشهای درمانی وابسته هورمون استفاده کنید؛ زیرا حاوی مقادیر بالای استروژن و پروژسترون هستند که در صورت مصرف، این هورمون ها از طریق رسپتورهای هورمونی سلول‌های سرطانی منجر به رشد توده‌ی سرطانی می شوند.
مطالعات زیادی ثابت کردند که روش های هورمونی، ریسک ابتلا به سرطان پستان را در میان جمعیت زنان سالم را افزایش می‌دهند؛ بنابر این پزشکان توصیه به پرهیز از روش هورمون درمانی در افراد با سابقه سرطان پستان می کنند.چنانچه دچار عوارض حمله‌ای گرمازدگی یا سایر اختلالات قاعدگی می شوید و سابقه سرطان پستان دارید، با پزشک خود مشورت کرده و روشهای درمانی غیر هورمونی مانند طب سوزنی یا فرادرمانی را انتخاب کنید.
از سوی دیگر قرص های هورمونی ضدبارداری نیز منجر به تشدید سرطان پستان می شوند؛ مکانیسم اثر آن ها افزایش ساخت هورمون های استروژنی و پروژسترونی جهت تثبیت عملکرد سیکل قاعدگی است و به همین دلیل پزشکان اغلب استفاده از روشهای سدی-مانعی مانند کاندوم، دیافراگم یا IUDهای غیرهورمونی جهت جلوگیری از بارداری توصیه می کنند.
روش های غربالگری متداول
در صورت وجود سابقه سرطان پستان در شما، شما و پزشک‌تان موظف به اجرای برنامه غربالگری خاصی هستید؛ علاوه بر گایدلاینهای توصیه شده برای زنان با ریسک متوسط، یک برنامه غربالگری مناسب برای زنان با سابقه سرطان پستان ضروری است؛ این برنامه شامل موارد زیر است
- معاینه ماهیانه پستان توسط خود فرد
- معاینه سالانه پستان توسط پزشک
- ماموگرافی سالانه بعد از ۴۰ سالگی
- اسکن ام آر آی سالانه
البته قبل یا بعد از تست غربالگری پزشک شما باید پستان را معاینه کند. سونوگرافی پستان روش قدرتمند دیگری جهت تشخیص سرطان در زنان دارای ژن سرطان پستان است که البته نمی تواند جایگزین روش های ماموگرافی و ام آر آی گردد؛ در این باره می‌توانید با پزشک خود مشورت کنید تا روش های غربالگری اختصاصی و مناسبی جهت تشخیص زودرس و محاسبه ریسک ابتلا به کار گیرید.
جراحی پیش‌حفاظتی تحت عنوان جراحی پروفیلاکتیک
برداشتن پستان و خارج کردن تخمدان سالم دیگر که هنوز درگیر نشده، جراحی پیشگیری‌کننده نامیده می‌شود که روشی تهاجمی با ریسک نسبی غیر قابل برگشت سرطان است که برخی زنان این روش را به کار می گیرند؛ کارآمدی جراحی پیشگیری‌کننده بسته به سن فرد، سلامتی کلی جسمانی، نوع سرطان و مرحله‌ی پیشرفت آن متفاوت است.
به عنوان مثال اگر شما دارای ژن های BRCA1 یا BRCA2- های ارثی غالب دخیل در سرطان پستان – یا سابقه خانوادگی سرطان پستان نباشید و در مراحل ابتدایی سرطان تشخیص داده شوید، احتمال برگشت سرطان کم بوده و ممکن است این روش زیاد کارآمد نباشد و حتی اگر در مرحله بسیار پیشرفته سرطان تشخیص داده شوید ریسک برگشت سرطان در همان پستان درگیر، بیشتر از ریسک پیدایش سرطانی جدید که مستقل از سرطان پستان است خواهد بود ؛ در این شرایط این نوع جراحی کارآمدی محدودی خواهد داشت.
لازم به ذکر است که هیچ روشی حتی جراحی،ریسک سرطان را به طور کامل حذف نمی کند و حتی ممکن است بعد از خارج کردن پستان یا تخمدان، سرطان در همان محل شروع به گسترش کند. پیگیری های مرتب بعد از عمل پروفیلاکتیک ضروری است.
همچنین انتخاب روش جراحی پروفیلاکتیک نیازمند تحمل، تفکر و مشورت با پزشک،مشاوره ژنتیک و خانواده دارد و نهایتا روشی را انتخاب کنید که بهترین نتیجه را برای شما بر آورده سازد و باعث راحتی شما گردد.