زنانی که سابقه خانوادگی سرطان پستان دارند و تعدادی از خویشاوندان نزدیکشان با سرطان سینه تشخیص داده شده‌اند، شانس ابتلایشان به بیماری بالاتر خواهد بود.
در صورتیکه یکی از خویشاوندان درجه یکتان (خواهر، مادر و دختر) مبتلا به سرطان پستان شده باشد، ریسک ابتلای شما دو برابر می‌شود. در صورتیکه دو نفر از خویشاوندان درجه اولتان با سرطان پستان تشخیص داده شود، خطر ابتلای شما ۵ برابر بیشتر از حالت معمول خواهد بود.
در صورتیکه پدر و یا برادرتان با سرطان سینه تشخیص داده شود، ریسک ابتلایتان بالاتر خواهد رفت. اما محققان از میزان افزایش خطر اطلاع ندارند.
در برخی از موارد، سابقه خانوادگی سرطان پستان با وجود ژن‌هایی ناهنجار مانند BRCA1 و BRCA2 مرتبط است. در موارد دیگر، ژن CHEK2 ناهنجار می‌تواند در ایجاد سرطان پستان ایفای نقش کند.
در صورت وجود سابقه خانوادگی سرطان پستان چه گام‌هایی در جهت کاهش ریسک می‌توان برداشت؟
- حفظ وزن در محدوده وزنی سالم
- ورزش منظم
- محدود کردن مصرف الکل
- خوردن غذاهای مقوی
- عدم استعمال سیگار
همراه با این تغییرات سبک زندگی، زنان با سابقه خانوادگی سرطان پستان قوی می‌توانند اقدامات زیر را نیز به منظور کاهش خطر ابتلا به کار برند:
- داروهای هورمون درمانی: ۴ داروی هورمونی وجود دارند که می‌توانند خطر ایجاد سرطان سینه از نوع گیرنده هورمونی مثبت (hormone-receptor-positive) را در افراد با خطر ابتلای بالا کاهش دهند. این داروها عبارتند از: SERMها (تنظیم‌کننده‌های انتخابی گیرنده استروژن) شامل tamoxifen و Evista (با نام شیمیایی raloxifene) و مهارکننده‌‌های آروماتاز شامل Aromasin (با نام شیمیایی exemestane) و Arimidex (با نام شیمیایی anastrozole).
تحقیقات نشان داده‌اند که داروی Tamoxifen می‌تواند خطر نخستین ابتلای به سرطان پستان از نوع گیرنده هورمونی مثبت را در زنان با ریسک بالای ابتلا کاهش دهد. این کاهش ریسک می‌تواند هم پیش از یائسگی و هم پس از یائسگی به وقوع بپیوندد. داروهای خاصی می‌توانند با اثرات مثبت tamixofen تداخل کنند.
Evista می‌تواند ریسک نخستین ابتلای به سرطان پستان گیرنده هورمونی مثبت را در زنان یائسه کاهش دهد.
Aromasin ریسک نخستین ابتلای به سرطان پستان گیرنده هورمونی مثبت را در زنان یائسه با خطر بالای ابتلا کاهش می‌دهد. البته FDA استفاده از Aromasin در چنین مواردی را تایید نکرده است؛ اما ممکن است پزشکان آن را به عنوان جایگزینی مناسب برای tamixofen و Evista معرفی کنند.
در سال ۲۰۱۳، American Society of Clinical Oncology) ASCO) گایدلاین جدیدی را به منظور استفاده از داروهای هورمون درمانی در کاهش ریسک ابتلای به بیماری در زنان با سابقه خانوادگی سرطان پستان ارائه کرد. این گایدلاین به پزشکان پیشنهاد می‌کند که استفاده از Aromasin را به منظور کاهش ریسک ابتلا به زنان پرخطر یائسه توصیه نمایند. ASCO سازمانی متشکل از انکولوژیست‌ها و سایر اعضای سیستم مراقبتی سرطان می‌باشد. گایدلاین‌های ASCO حاوی توصیه‌هایی به پزشکان است که توسط تحقیقات علمی معتبری حمایت می‌شوند.
Arimidex می‌تواند ریسک نخستین ابتلای به سرطان پستان گیرنده هورمونی مثبت را در زنان یائسه با ریسک بالا، کاهش دهد. Arimidex نیز مانند Aromasin به منظور استفاده در این مورد توسط FDA تایید نشده است. البته ممکن است پزشکان آن را به عنوان جایگزین خوبی برای tamixofen، Evista یا Aromasin تشخیص دهند.
هورمون درمانی ریسک ابتلا به سرطان پستان از نوع گیرنده هورمونی منفی را کاهش نمی‌دهد. شما و پزشکتان می‌توانید به کمک یکدیگر تصمیم مناسبی را در مورد میزان مفید بودن هورمون‌درمانی و استفاده یا عدم استفاده از آن اتخاذ کنید.
- تعداد دفعات بیشتر غربالگری: در صورتیکه سابقه خانوادگی سرطان پستان در شما قوی باشد، باید برنامه غربالگری مخصوص شما و مناسب شرایطتان طراحی گردد. گایدلاین‌های پیشنهادی غربالگری عبارتند از:
- معاینه ماهانه توسط خود شخص
- معاینه سالانه توسط پزشک فرد و یا پرستار
- تهیه سالانه ماموگرام پس از سن ۴۰ سالگی
برنامه غربالگری منحصر به شما ممکن است متشمل بر تست‌های زیر نیز باشد تا هر گونه سرطانی بتواند در سریع‌ترین زمان ممکن شناسایی گردد:
- تهیه MRI
- سونوگرافی
ممکن است نیاز شما به انجام این تست‌ها بیش از نیاز زنان با ریسک ابتلای نرمال باشد. به همین علت ممکن است شما یکی از تست‌های غربالگری مانند ماموگرافی را انجام دهید و شش ماه بعد تست دیگری مانند MRI را تهیه کنید. پیش از هر تست و یا پس از آن، ممکن است پزشک اقدام به معاینه پستان کند. همچنین ممکن است نیاز به اقدام به این تست‌ها در سنین پایین‌تر از ۴۰ سالگی داشته باشید.
- جراحی محافظتی یا پروفیلاکتیک: طی این جراحی یکی از پستان‌ها و تخمدان‌های سالم و یا هر دوی آن‌ها برداشته می‌شود. این اقدامات، از جمله گزینه‌های درمانی بسیار تهاجمی هستند که به طور غیرقابل بازگشت باعث کاهش خطر ابتلا شده و برخی از زنان آن‌ها را ترجیح می‌دهند. این جراحی‌ها می‌توانند ریسک ایجاد سرطان پستان را تا ۹۷ درصد کاهش دهند. جراحی تقریبا کل بافت پستان را برمی‌دارد، به گونه‌ای که تعداد بسیار اندکی از سلول‌های پستانی در محل باقی می‌مانند.
زنان دارای ژن‌های BRCA1 و BRCA2 ناهنجار می‌توانند با جراحی پروفیلاکتیک برداشت تخمدان (oophorectomy) پیش از یائسگی، خطر ابتلای خود به سرطان پستان را ۵۰ درصد کاهش دهند. علت تاثیر برداشت تخمدان در کاهش ریسک سرطان سینه در زنان آن است که تخمدان‌ها در سنین پیش از یائسگی عامل اصلی تولید استروژن در بدن می‌باشند.
برداشت تخمدان‌ها در زنان یائسه ریسک سرطان سینه را پایین نمی‌آورد؛ چون بافت چربی و عضله عوامل اصلی تولید استروژن در این زنان می‌باشند. برداشت هر دو تخمدان و لوله‌های فالوپ ریسک سرطان تخمدان را در هر سنی، چه پیش از یائسگی و چه پس از آن، پایین می‌آورد.
هر چه فرد در زمان جراحی پروفیلاکتیک جوان‌تر باشد، نفع بیشتری از جراحی خواهد برد و هرچه سن فرد بالاتر باشد، مزایای جراحی نیز برای فرد کمتر خواهد بود. همچنین هر چه فرد پیرتر باشد، احتمال ابتلای وی به سایر بیماری‌های تاثیرگذار بر طول عمر فرد مانند دیابت و بیماری‌های قلبی عروقی بالاتر خواهد رفت.
پس ریسک هر فردی منحصر به خود او است و به منظور ارزیابی ریسک خود و نحوه مدیریت آن باید با پزشک خود مشورت کنید. باید این نکته را در نظر گرفت که هیچ فرایندی حتی برداشت هر دو پستان سالم و برداشت تخمدان‌ها نخواهد توانست ریسک ابتلا را به طور کامل از بین ببرد و همچنان خطر اینکه سرطان در مناطقی که قبلا پستان‌ها در آن قرار داشتند، ایجاد شود، وجود خواهد داشت. وضعیت بیمار باید حتی پس از جراحی‌های پروفیلاکتیک مورد ارزیابی قرار گیرد.
اتخاذ تصمیم‌های مرتبط با جراحی‌های پروفیلاکتیک نیازمند تفکر و صبر و بحث‌های فراوانی با پزشکان، مشاوران ژنتیک و خانواده و نیز شجاعت فراوان است. زمان مناسبی برای بررسی هر آپشن صرف کنید و تصمیماتی بگیرید که با آن ها احساس راحتی بیشتری می‌کنید.