در ادامه سری مقالات تشخیص سرطان پستان به غربالگری سرطان پستان می‌پردازیم.
غربالگری چیست؟
غربالگری به دنبال یافتن نشانه های یک بیماری مثل سرطان پستان قبل از بروز علائم آن است. هدف از آزمایش های غربالگری، یافتن سرطان در مراحل اولیه است؛ زمانی که می تواند و یا ممکن است درمان شود. بعضی اوقات یک آزمایش غربالگری، سرطان را هنگامی که بسیار کوچک است یا رشد بسیار کندی دارد، شناسایی می کند ولی بعید است که این نوع سرطان ها باعث مرگ یا بیماری در طول زندگی فرد شوند.
دانشمندان در تلاش هستند تا دریابند چه کسانی بیشتر در معرض ابتلا به انواع خاصی از سرطان قرار دارند. به عنوان مثال آن ها به سن، سابقه خانوادگی و برخی از مواجهه های خاص در طول زندگی فرد توجه می کنند. این اطلاعات به پزشکان کمک می کند تا تشخیص دهند که چه کسانی برای سرطان باید غربالگری شوند، کدام آزمایش های غربالگری، چه زمانی و چند بار باید انجام شوند.
یادآوری این نکته ضروری است که اگر پزشک شما انجام آزمایش غربالگری را برای شما پیشنهاد می کند لزوماً فکر نمی کند که مبتلا به سرطان هستید. آزمایشات غربالگری وقتی انجام می شود که شما هیچ علائمی از سرطان نداشته باشید. همچنین ممکن است زنانی که سابقه خانوادگی قوی یا سابقه شخصی برای سرطان و یا مواجهه با عوامل خطر را دارند، آزمایش ژنتیکی انجام دهند.
اگر نتیجه آزمایش غربالگری غیر طبیعی باشد، ممکن است آزمایش های بیشتری انجام دهید تا متوجه شوید سرطان دارید یا خیر. این آزمایشات دیگر غربالگری تلقی نمی شود بلکه آزمایشات تشخیصی نامیده می شوند.
اطلاعات عمومی درباره سرطان پستان
- سرطان پستان نوعی بیماری است که در آن سلول های بدخیم(سرطانی) در بافت های پستان شکل می گیرند.
پستان از لوب و مجاری تشکیل شده است. هر پستان 15 تا 20 بخش به نام لوب دارد و هر لوب دارای بخش های کوچکتر زیادی به نام لوبول است. لوبول ها به ده ها بالب کوچک ختم می شوند که می توانند شیر تولید کنند. لوب ها، لوبول ها و بالب ها توسط لوله های نازکی به نام مجاری به هم مرتبط می شوند.
هر پستان هم چنین رگ های خونی و لنفاوی دارد. رگ های لنفاوی مایع تقریباً بی رنگ و آبکی به نام لنف را بین غدد لنفاوی حمل می کنند. غده های لنفاوی ساختارهای لوبیایی شکل و کوچکی هستند که لنف را فیلتر و گلبول های سفید را ذخیره می کنند که به مبارزه با عفونت و بیماری کمک می نمایند. گروه هایی از غده های لنفاوی در نزدیکی پستان زیر بغل(زیر بازو)، بالاتر از استخوان کولار(کلاویکل) و در قفسه سینه یافت می شوند.
- عوامل مختلفی خطر ابتلا به سرطان پستان را افزایش یا کاهش می دهد.
- سرطان پستان دومین علت مرگ و میر ناشی از سرطان در زنان آمریکایی است.
زنان در ایالات متحده آمریکا سرطان پستان را بیش از هر نوع سرطان دیگر(به جز سرطان پوست) تجربه می کنند. با بالا رفتن سن زنان، سرطان پستان به احتمال زیاد در آن ها به وجود می آید. سرطان پستان در زنان سفید پوست بیشتر از زنان سیاه پوست رخ می دهد ولی زنان سیاه پوست بیشتر از زنان سفید پوست در اثر سرطان پستان می میرند.
سرطان پستان مردان به ندرت رخ می دهد. از آنجا که معمولاً مردان به سرطان پستان توده ای مبتلا می شوند که می تواند احساس شوند، آزمایش غربالگری به احتمال زیاد مفید نخواهد بود.
غربالگری سرطان پستان
تقریباً 1 نفر از 8 زن در انگلیس در طول زندگی خود با سرطان پستان تشخیص داده می شوند. چنان چه تشخیص آن ها زودتر انجام شود، درمان موفقیت آمیزتر است و شانس بهبودی بهتری نیز وجود خواهد داشت.
غربالگری پستان به تشخیص سریع سرطان های پستان کمک می کند. برای این منظور بیشتر از یک آزمایش اشعه ایکس به نام ماموگرام استفاده می کنند که می تواند سرطان را هنگامی که حتی برای دیدن یا احساس کردن کوچک است، شناسایی کند. اما خطراتی برای غربالگری سرطان پستان وجود دارد که شما باید از آن آگاه باشید.
از آنجا که احتمال ابتلا به سرطان پستان با بالا رفتن سن افزایش می یابد، تمام زنانی که از 50 تا 71 سالگی توسط پزشک عمومی ثبت نام شده اند، هر 3 سال به طور خودکار برای غربالگری سرطان پستان دعوت می شوند.
در ضمن، اگر از علائم سرطان پستان مانند وجود توده یا ناحیه ای از بافت ضخیم در پستان خود نگران هستید یا متوجه می شوید که پستان های شما از آنچه برای شما عادی است متفاوت تر به نظر می رسند، منتظر غربالگری نمانید و به یک پزشک عمومی مراجعه کنید.
چرا غربالگری پستان توصیه می شود؟
اکثر متخصصان قبول دارند که غربالگری منظم پستان در شناسایی زودهنگام سرطان پستان مفید است. هرچه زودتر این بیماری شناسایی شود، شانس زنده ماندن و بقای آن نیز بیشتر می شود.
همچنین اگر سرطان پستان در مراحل اولیه تشخیص داده شود، شما احتمالاً نیاز کمتری به ماستکتومی (برداشتن پستان) یا شیمی درمانی خواهید داشت.
خطر اصلی این است که بعضی اوقات غربالگری پستان، سرطان هایی را شناسایی می کند که ممکن است هیچ علایمی نداشته باشند یا زندگی فرد را نیز تهدید نکنند. در نهایت آزمایش و درمان اضافی غیر ضروری بر شما تحمیل شود.
چه زمانی و برای چه کسانی غربالگری پیشنهاد می شود؟
غربالگری سینه به زنان 50 تا 71 سال در انگلستان پیشنهاد و ارائه می شود. اما اخیراً یک کارآزمایی برای بررسی اثربخشی ارائه یک غربالگری اضافی در برخی از زنان سنین 47 تا 49 سال و یک مورد نیز در سنین 71 تا 73 سال وجود دارد.
شما ابتدا 3 سال بعد از تولد 50 سالگی خود برای غربالگری دعوت می شوید، اما در بعضی مناطق به علت تمدید سن از 47 سالگی این دعوت انجام می گیرد. اگر خطر ابتلا به سرطان پستان در شما بسیار زیاد باشد، ممکن است قبل از سن 50 سالگی واجد شرایط غربالگری پستان باشید.
اگر 71 ساله یا بالاتر هستید، دریافت دعوت های غربالگری را متوقف خواهید کرد. در صورت تمایل، می توانید در71 سالگی یک بار یا بیشتر غربالگری شوید و با تماس با واحد غربالگری محلی خود قرار ملاقات را ترتیب دهید.
اینکه آیا یک زن باید از نظر سرطان پستان غربالگری شود و آزمایش غربالگری برای او استفاده شود؛ به فاکتورهای خاصی بستگی دارد.
زنان با عوامل خطر سرطان پستان، از جمله برخی تغییرات ژنی در BRCA1 یا BRCA2 یا برخی از سندرم های ژنتیکی، ممکن است در سنین جوانی و بیشتر اوقات مورد غربالگری قرار گیرند.
زنانی که تحت پرتودرمانی سینه قرار گرفته اند به خصوص در سنین پایین، ممکن است غربالگری معمول سرطان پستان را در سنین پایین تر آغاز کنند. فواید و خطرات ماموگرافی و MRI برای این زنان مورد مطالعه قرار نگرفته است.
مفید بودن غربالگري سرطان پستان زنان در موارد زیر نشان داده نشده است:
- زنان سالمند که اگر از طریق غربالگری، سرطان پستان شان تشخیص داده شود، معمولاً به دلایل دیگر می میرند. غربالگری ماموگرام برای افراد 66 تا 79 ساله ممکن است در درصد بسیار کمی از زنان، سرطان پیدا کند که بیشتر این سرطان ها کم خطر هستند.
- در زنانی که خطر متوسط ابتلا به سرطان پستان دارند، غربالگری ماموگرافی قبل از 40 سالگی هیچ فایده ای نداشته است.
- در زنانی که انتظار نمی رود مدت طولانی زندگی کنند و بیماری یا شرایط دیگری دارند، یافتن و معالجه سرطان پستان در مراحل اولیه ممکن است کیفیت زندگی آن ها را کاهش دهد.
برای غربالگری سرطان پستان چه آزمایش هایی انجام می شوند؟
آزمایش هایی برای غربالگری انواع مختلف سرطان زمانی که فرد علائمی نداشته باشد مورد استفاده قرار می گیرد. دانشمندان آزمایش های غربالگری را جهت یافتن آن هایی که کمترین ضرر و بیشترین مزایا را دارند، مطالعه می کنند. کارآزمایی های آزمایشات غربالگری سرطان نیز نشان می دهد که تشخیص زودرس سرطان(یافتن سرطان قبل از ایجاد علائم) به یک فرد کمک می کند تا زندگی طولانی تری داشته باشد یا احتمال مرگ او را در اثر بیماری کاهش می دهد. در مورد برخی از انواع سرطان، اگر بیماری در مراحل اولیه یافت و درمان شود، شانس بهبودی بهتر است.
ماموگرافی رایج ترین آزمایش غربالگری سرطان پستان است.
ماموگرافی تصویر اشعه ایکس از پستان است. ماموگرافی ممکن است تومورهایی پیدا کند که برای احساس کردن خیلی کوچک باشند. همچنین ممکن است DCIS(کارسینوم مجرایی درجا) را نیز پیدا کند. در DCIS، سلول های غیرطبیعی مجاری پستان را می پوشانند و در برخی از زنان ممکن است به سرطان مهاجم تبدیل شوند.
ماموگرافی کمتر احتمال دارد تومورهای پستان را در زنانی که بافت پستان متراکم دارند، پیدا کند. از آنجا که هم تومورها و هم بافت پستان متراکم در ماموگرافی سفید به نظر می رسند، در صورت وجود بافت متراکم در پستان، پیدا کردن تومور سخت تر خواهد بود. در زنان جوان تر وجود بافت پستان متراکم بیشتر محتمل است. عوامل زیادی بر قدرت ماموگرافی در تشخیص (یافتن) سرطان پستان، تأثیر می گذارد از جمله؛
- سن و وزن بیمار
- اندازه و نوع تومور
- جایی از پستان که تومور در آن شکل گرفته است
- مقدار حساسیت بافت پستان نسبت به هورمون ها
- میزان متراکم بودن بافت پستان
- زمان انجام ماموگرافی در چرخه قاعدگی زنانه
- کیفیت تصویر به دست آمده در ماموگرافی (ماموگرام)
- مهارت رادیولوژیست در خواندن ماموگرام
زنان که در سنین 50 تا 69 سال غربالگری ماموگرافی دریافت می کنند، در مقایسه با زنانی که غربالگری ماموگرافی ندارند به احتمال کمتری در اثر سرطان پستان دچار مرگ می شوند.
تعداد کمتری از زنان در ایالات متحده در حال مرگ در اثر سرطان پستان هستند. اما معلوم نیست که آیا این کم بودن میزان مرگ به دلیل تشخیص زودرس سرطان پستان با غربالگری است یا این که روش های درمانی بهتر بوده اند.
هنگام غربالگری پستان بوسیله ماموگرافی چه اتفاقاتی رخ می دهند؟
غربالگری پستان در واقع انجام آزمایشی به کمک اشعه ایکس (ماموگرافی) در کلینیک ویژه یا واحد غربالگری پستان می باشد. این کار توسط یک پزشک بهداشت زن انجام می شود. در هر دفعه یک بار X-ray از پستان های شما گرفته می شود. پستان در دستگاه اشعه ایکس قرار می گیرد و با یک صفحه شفاف به آرامی اما محکم فشرده می شود. در نهایت دو X-ray از هر پستان در زوایای مختلف گرفته می شود.
تصویربرداری با تشدید مغناطیسی (MRI) ممکن است برای غربالگری زنانی که خطر ابتلا به سرطان پستان دارند، استفاده شود.
MRI روشی است که از یک آهنربا، امواج رادیویی و یک رایانه برای ساخت یک سری از تصاویر دقیق از نواحی داخل بدن استفاده می کند. این روش همچنین تصویربرداری رزونانس مغناطیسی هسته ای(NMRI) نامیده می شود. MRI از اشعه ایکس استفاده نمی کند بنابراین بیمار در معرض اشعه قرار نمی گیرد. MRI ممکن است به عنوان یک آزمایش غربالگری برای زنانی که خطر بالایی برای ابتلا به سرطان سینه دارند استفاده شود. عواملی که زنان را در معرض این خطر بالا قرار می دهد شامل موارد زیر است:
- برخی از تغییرات ژنی ، مانند تغییر در ژن های BRCA1 یا BRCA2
- سابقه خانوادگی (بستگان درجه یک مانند مادر، دختر یا خواهر) مبتلا به سرطان پستان
- برخی از سندرم های ژنتیکی مانند سندرم Li-Fraumeni یا سندرم Cowden
MRI بیشتر از ماموگرافی می تواند توده ای پستانی را پیدا کند که سرطان نیست.
آزمایش های غربالگری دیگری نیز در کارآزمایی های بالینی مورد مطالعه قرار گرفته یا در حال مطالعه است.
برای فهمیدن این موضوع که آیا آزمایش های غربالگری زیر برای یافتن سرطان پستان مفید اند و به زنان مبتلا به سرطان پستان کمک می کنند که زندگی طولانی تری داشته باشند، مطالعاتی انجام شده است:
معاینه پستان
معاینه بالینی پستان؛ معاینه ای است که توسط پزشک یا سایر افراد حرفه ای در زمینه بهداشت انجام می گیرد. او پستان ها و زیر بغل را برای یافتن توده یا هر چیز دیگری که غیر عادی به نظر می رسد، لمس می کند. مشخص نیست که انجام معاینات بالینی پستان، احتمال مرگ در اثر سرطان پستان را کاهش می دهد یا خیر.
خود آزمایی پستان؛ معاینه ممکن است بوسیله خود زنان یا مردان نیز انجام شود تا پستان شان را از نظر برآمدگی یا سایر تغییرات بررسی کنند. اگر توده ای احساس کردید یا متوجه تغییرات دیگری در پستان شدید، با پزشک خود مشورت کنید. نشان داده نشده است که انجام خودآزمایی پستان به طور منظم احتمال مرگ در اثر سرطان پستان را کاهش می دهد.
ترموگرافی
ترموگرافی روشی است که در آن از دوربین ویژه ای که گرما را حس می کند، برای ثبت دمای پوست پوشاننده پستان استفاده می شود. تومورها می توانند باعث تغییر دما شوند که ممکن است در ترموگرام ظاهر شود. هیچ کارآزمایی بالینی تصادفی از گرماگرافی انجام نشده است تا مشخص کند که این روش چقدر به خوبی سرطان پستان تشخیص می دهد یا مضرات این روش چیست.
نمونه برداری از بافت
نمونه برداری از بافت پستان، برداشتن سلول ها از بافت پستان جهت بررسی در میکروسکوپ است. به عنوان یک آزمایش غربالگری نشان داده نشده است که نمونه برداری از بافت پستان خطر مرگ سرطان پستان را کاهش می دهد.
نتایج غربالگری پستان
بعد از اینکه X-ray بر روی پستان های شما انجام گرفت، ماموگرام از نظر هرگونه ناهنجاری بررسی می شود. نتایج ماموگرام حداکثر 2 هفته پس از انجام غربالگری برای شما و پزشک عمومی معالج شما ارسال می شود.
پس از غربالگری، تقریباً 1 نفر از هر 25 زن برای ارزیابی بیشتر فراخوانده می شوند. این فراخوانی دوباره به این منزله نیست که شما قطعاً سرطان دارید بلکه ممکن است اولین ماموگرافی ناواضح بوده باشد. در حدود 1 نفر از هر 4 زن که برای ارزیابی دوباره فراخوانده شده اند، مبتلا به سرطان پستان تشخیص داده می شوند.
خطرات غربالگری سرطان پستان
آزمایشات غربالگری می توانند مضراتی داشته باشند. همه سرطان های پستان در طول زندگی زن باعث مرگ یا بیماری نمی شوند، بنابراین ممکن است نیازی به یافتن یا درمان آن نباشد. تصمیم گیری در مورد آزمایش های غربالگری می تواند دشوار باشد. همه آزمایش های غربالگری مفید نیستند و بیشتر آنها مضراتی نیز دارند. قبل از انجام هر تست غربالگری، ممکن است بخواهید در مورد آزمایش با پزشک خود صحبت کنید. دانستن مضرات این آزمایش و اینکه آیا ثابت شده است که خطر ابتلا به سرطان را کاهش می دهد، مهم است. مضرات ماموگرافی شامل موارد زیر است:
1) نتایج آزمایش می تواند مثبت کاذب باشد.
نتایج آزمایش غربالگری حتی اگر سرطان وجود نداشته باشد؛ ممکن است غیر طبیعی باشد. به بیان دیگر بدون وجود واقعی سرطان در نمونه، نتیجه مثبت گزارش می شود. این نتیجه مثبت کاذب عواقبی هم چون انجام بیوپسی را در پی دارد که خطرات خاص خودش را برای بیمار به ارمغان می آورد.
هنگامی که نتیجه بیوپسی پستان غیر طبیعی است، گرفتن نظر دوم از یک پاتولوژیست دیگر ممکن است تشخیص صحیح سرطان پستان را تأیید کند.
نتایج مثبت کاذب در موارد زیر متداول است:
- زنان جوان (زیر 50 سال).
- زنانی که قبلاً بیوپسی پستان داشتند.
- زنانی که سابقه خانوادگی سرطان سینه دارند.
- زنانی که برای یائسگی هورمون مصرف می کنند.
احتمال نتیجه مثبت کاذب در اولین باری که غربالگری ماموگرافی انجام می شود نسبت به دفعات بعدی بیشتر است. برای هر ده زن که یک بار ماموگرافی انجام داده اند، یک نتیجه مثبت کاذب وجود دارد. هر چه تعداد ماموگرافی های انجام شده برای فرد هم بیشتر باشد، احتمال داشتن نتیجه مثبت کاذب بیشتر می شود. مقایسه یک ماموگرافی فعلی با یک ماموگرافی گذشته خطر نتیجه مثبت کاذب را کاهش می دهد. مهارت رادیولوژیست نیز می تواند بر احتمال نتیجه مثبت کاذب تأثیر بگذارد.
2) نتایج مثبت کاذب می تواند به آزمایش های اضافی منجر و باعث اضطراب شود.
اگر ماموگرافی غیر طبیعی باشد، ممکن است آزمایش های بیشتری برای تشخیص سرطان انجام شود. زنان می توانند هنگام انجام تست های تشخیصی مضطرب شوند. حتی اگر این یک آزمایش مثبت کاذب باشد و سرطان تشخیص داده نشود، این نتیجه می تواند چند روز تا چند سال بعد منجر به اضطراب شود. مطالعات متعددی نشان می دهد، زنانی که پس از نتایج تست مثبت کاذب احساس اضطراب می کنند، احتمالاً در آینده برنامه معاینات غربالگری پستان را به طور منظم پیگیری می کنند.
3) نتایج تست منفی کاذب می تواند تشخیص و درمان را به تأخیر بیندازد.
نتایج آزمایش غربالگری حتی اگر سرطان پستان وجود داشته باشد ممکن است طبیعی باشد. به این نتیجه آزمایش منفی کاذب گفته می شود. زنی که نتیجه آزمایش منفی کاذب دارد ممکن است حتی در صورت بروز علائم، پیگیری های پزشکی خود را به تأخیر بیاندازد. تقریباً از هر 5 سرطان یک مورد توسط ماموگرافی تشخیص داده نمی شود.
نتیجه آزمایش منفی کاذب بیشتر در زنانی محتمل است که:
- جوانتر هستند.
- بافت پستان متراکم دارند.
- سرطانی دارند که به هورمون ها وابسته نیست (استروژن و پروژسترون).
- سرطان دارند که به سرعت در حال رشد است.
4) یافتن سرطان پستان ممکن است منجر به درمان سرطان پستان و عوارض جانبی شود؛ در حالی که سلامت بیمار را بهبود ندهد یا به زندگی طولانی تر او کمک نکند.
برخی از سرطان های پستان که فقط با غربالگری ماموگرافی یافت می شوند ممکن است هرگز باعث ایجاد مشکلات سلامتی نشوند و تهدید کننده زندگی فرد نباشند. یافتن این سرطان ها به overdiagnosis(تشخیص بیش از حد) معروف است. با یافتن این سرطان ها، درمان ممکن است عوارض جانبی جدی ایجاد کند.
5) ماموگرافی پستان را در معرض تابش کم قرار می دهد.
قرار گرفتن در معرض پرتوهای زیاد، یک عامل خطر برای سرطان پستان است. دوز تابش در ماموگرافی بسیار کم است. زنانی که بعد از سن 50 سالگی شروع به غربالگری ماموگرافی می کنند، ریسک بسیار کمی برای آسیب ناشی از قرار گرفتن در معرض اشعه از طریق ماموگرافی دارند. زنانی که پستان های بزرگ دارند یا ایمپلنت پستان کرده اند؛ ممکن است در معرض دوز تابش کمی بالاتر در طول غربالگری ماموگرافی قرار بگیرند.
6) ممکن است در طول ماموگرافی درد یا ناراحتی وجود داشته باشد.
در طول ماموگرافی، پستان بین دو صفحه قرار می گیرد که به هم فشرده می شوند. فشار دادن پستان کمک می کند تا x-ray بهتری از پستان به دست آید. برخی از زنان در طول ماموگرافی احساس درد یا ناراحتی می کنند. ممکن است میزان درد به موارد زیر نیز بستگی داشته باشد:
- مرحله چرخه قاعدگی زنانه
- سطح اضطراب
- سطح توقع و انتظار از درد
در مورد خطرات سرطان پستان، چه آزمایش غربالگری برای شما مناسب باشد و فواید و خطرات آزمایش غربالگری با پزشک یا سایر افراد ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی صحبت کنید. شما باید در تصمیم گیری در مورد خواستن تست غربالگری، بر اساس آنچه برای شما مناسب است شرکت کنید.