روش‌های مختلفی برای درمان سرطان پستان وجود دارد که همگی بستگی به نوع سرطان پستان و میزان پراکندگی و گسترش تومور در بدن دارند. افراد مبتلا به سرطان پستان غالبا ترکیبی از چند نوع درمان را دریافت می‌کنند. برخی از درمان‌ها استاندارد بوده و شال درمانهای رایج مورداستفاده در حال حاضر می‌باشند. تیم درمانی سرطان پستان متشکل از پزشکانی با تخصص‌های مختلف است که شامل جراح، آنکولوژیست و رادیوانکولوژیست است.
گزینه‌های درمانی متعدد دیگری نیز در حال ارزیابی در کارآزمایی‌های بالینی هستند. کارآزمایی‌های بالینی مطالعاتی پژوهشی هستند که به منظور بهبود کارایی درمانهای کنونی و یا بررسی کارایی درمانهای جدید مورد استفاده قرار می‌گیرند. ممکن است برخی بیماران تمایل به شرکت در این برنامه‌های درمانی داشته باشند.
تعیین برنامه درمان سرطان پستان
پس از تایید تشخیص سرطان پستان، باید به همراه پزشکتان برنامه‌ای متناسب با وضعیت فردی‌تان و گزارش پاتولوژی طراحی کنید. برنامه درمانی شما از یک یا جند مورد از درمانهای اصلی تشکیل شده و سلول‌های سرطانی را به نحوی که خطر بازگشت سرطان در آینده به حداقل برسد، هدف قرار می‌دهد. درمان طراحی شده باید اختصاصی وضعیت شخص شما از جمله وضعیت سلامت عومی‌تان باشد. بهتر است بخواهید تصمیماتتان را به صورت دوره‌ای مورد ارزیابی مجدد قرار دهید که تیم پزشکی می‌تواند در این کار شما را همراهی کند.
در مورد تعیین برنامه درمان سرطان پستان بیشتر بخوانید.
انواع درمان سرطان پستان
درمان سرطان پستان می‌تواند متشکل از موارد زیر باشد:
جراحی سرطان پستان
بسیاری از بیماران مبتلا به سرطان پستان به منظور برداشتن تومور تحت عمل جراحی سرطان پستان قرار می‌گیرند.
انواع جراحی سرطان پستان عبارتند از:
- بیوپسی غده لنفاوی سنتینل : این نوع از جراحی به منظور برداشتن غده لنفاوی سنتینل که نزدیک‌ترین غده لنفاوی به توموراست و مایع لنفاوی را اول از همه از تومور دریافت می‌کند، استفاده می‌شود. احتمال گسترش تومور اولیه به این غده لنفاوی از بقیه بیشتر است. پس از برداشتن غده لنفاوی نگهبان پاتولوژیست آن را زیر میکروسکوپ بررسی می‌کند تا سلول‌های سرطان را مشاهده نماید.
- برداشتن غدد لنفاوی: در صورت یافت شدن سلول‌های سرطانی در غده لنفاوی نگهبان، غدد لنفاوی دیگری نیز طی برش‌های جداگانه برداشته می‌شوند.
- لامپکتومی : در لامپکتومی یا جراحی حافظت از پستان، تومور و مقداری از بافت به ظاهر سالم اطراف آن برداشته می‌شود ولی بقیه بافت پستان سر جای خود باقی می‌ماند. ممکن است بخشی از پوشش دیواره قفسه سینه نیز در صورت نزدیک بودن بافت تومور به آن برداشته شود. برخی از غدد لنفاوی زیر بغل نیز ممکن است برداشته شوند.
- ماستکتومی کلی : طی ماستکتومی کل بافت پستان دیگری در سرطان برداشته می‌شود. این پروسه ماستکتومی توتال یا ماستکتومی ساده نیز نامیده می‌شود. ممکن است برخی از غدد لنفاوی زیر بغل نیز برداشته شوند که همزمان با جراحی سرطان پستان یا پس از آن انجام می‌گیرد.
- ماستکتومی تغییریافته رادیکال : طی این نوع از جراحی سرطان پستان، کل بافت پستان درگیر سرطان، بسیاری از غدد لنفاوی زیر بغل، پوشش روی عضلات جدار قفسه سینه و گاهی اوقات بخشی از عضلات قفسه سینه برداشته می‌شوند.
- بازسازی پستان : پس از ماستکتومی ممکن است بیماران نیاز به بازسازی شکل پستان باشن که این کار توسط جراحی بازسازی پستان صورت می‌گیرد. بازسازی پستان ممکن است همزمان با ماستکتومی یا پس از آن صورت بگیرد. ممکن است این بازسازی به وسیله بافت غیرپستانی خود فرد و یا با استفاده از ایمپلنت‌های پرشده با محلول نمکی (saline) و یا ژل سیلیکون صورت بگیرد.
پس از جراحی که تمام تومور در حدی که قابل تشخیص باشد توسط جراح برداشته شد، ممکن است بیماران به تناسب شرایطشان پرتودرمانی، هورمون درمانی، شیمی درمانی و درمانهای هدفمند را دریافت کنند. هدف از این کار از بین بردن تمام سلول‌های سرطانی باقی مانده است و خطر بازگشت سرطان را کاهش می‌دهد.
شیمی درمانی سرطان پستان
شیمی درمانی نوعی از درمان سرطان است که از داروها به منظور توقف رشد سلول‌های سرطانی استفاده می‌کند. این داروها با کشتن سلول‌های سرطانی و یا جلوگیری از تقسیم آن‌ها این کار را انجام می‌دهند. شیمی درمانی می‌تواند سیستمیک و یا موضعی باشد. درصورتیکه شیمی درمانی از راه دهان دریافت شود و یا به داخل عروق و عضلات تزریق گردد، دارو در کل بدن پخش شده و شیمی درمانی از نوع سیستمیک خواهد بود. درصوتیکه دارو مستقیما به مایع مغزی نخاعی، داخل ارگان مورد نظر یا حفرات بدن وارد شود، شیمی درمانی از نوع موضعی خواهد بود. شیمی درمانی موضعی بیشتر سلول‌های موجود در ناحیه ورود دارو را تحت تاثیر قرار می‌دهد. شیمی درمانی هم قبل از جراحی به منظور کوچک کردن تومور و هم بعد از جراحی می‌تواند استفاده شود. در صورتی که شیمی درمانی قبل از جراحی به کار رود، درمان نئوادجوانت نامیده می‌شود. درمان‌هایی که بعد از جراحی صورت می‌گیرند، درمان ادجونت یا postoperative نامیده می‌شوند.
در مورد شیمی درمانی سرطان پستان بیشتر بخوانید.
هورمون درمانی سرطان پستان
هورمون درمانی نوعی از درمان سرطان پستان است که هورمون‌ها را از بین برده و یا عمل آن‌ها را متوقف می‌کند. هدف از هورمون درمانی جلوگیری از رشد سلول‌های سرطانی است. هورمون‌ها موادی هستند که توسط غدد درون ریز شاخته شده و به داخل جریان خون ریخته می‌شوند. برخی از هورمون‌ها باعث رشد تعدادی از سرطان‌ها می‌گردند. درصورتیکه آزمایش‌ها حاکی از وجود گیرنده‌هایی برای هورمون‌ها در سلول‌های سرطانی باشد، از داروها، جراحی و پرتودرمانی به منظور کاهش تولید هورمون و متوقف کردن عمل آن‌ها بهره‌گیری می‌شود. هورمون استروژن که باعث رشد برخی از انواع سرطان پستان می‌شود، عمدتا توسط تخمدان‌ها تولید می‌گردد. درمانی که باعث توقف تولید استروژن توسط تخمدان‌ها می‌گردد، ابلیشن (ablation) تخمدان‌ها نامیده می‌شود.
هورمون درمانی با داروی تاموکسیفن غالبا در بیماران مبتلا به سرطان پستان در مراحل اولیه که با جراحی قابل درمان است و نیز در بیماران مبتلا به سرطان پستان متاستاتیک استفاده می‌شود. هورمون درمانی با تاموکسیفن یا استروژن‌ها می‌تواند روی سلول‌های سراسر بدن عمل کرده و شانس ایجاد سرطان اندومتریال را افزایش دهد. زنان تحت درمان با تاموکسیفن باید یالانه تحت معاینات لگن قرار گیرند تا از لحاظ علائم سرطان بررسی شوند. هر گونه خونریزی واژنی که مستقل از خونریزی ماهانه باشد، باید به محض رویت به پزشک متخصص گزارش شود.
هورمون درمانی با آگونیست‌های هورمون آزادکننده هومورن لوتئینیزه کننده (LHRH ) در زنانی که هنوز یائسه نشده و با سرطان پستان هورمون مثبت تشخیص داده می‌شوند، تجویز می‌گردد. آگونیست‌های LHRH استروژن و پروژسترون بدن را کاهش می‌دهند.
هورمون درمانی با مهارکننده‌های آروماتاز به زنان یائسه‌ای تجویز می‌شود که مبتلا به سرطان پستان هورمون مثبت هستند. مهارکننده‌های آروماتاز استروژن بدن را با مهار آنزیمی به نام آروماتاز که وظیفه تبدیل آندروژن به استروژن را بر عهده دارد، کاهش می‌دهند. از این رو میزان استروژن تولیدی کاهش می‌یابد. آناستروزول، لتروزول و اگزمستان از مهارکننده‌های آروماتاز می‌باشند.
Megestrol acetate و درمانهای ضداستروژن مانند فولوسترانت از انواع دیگر هورمون درمانی می‌باشند.
در مورد هورمون درمانی سرطان پستان بیشتر بخوانید.
ایمونوتراپی سرطان پستان
این نوع از درمان‌ها با سیستم ایمنی بدن سر و کار دارند و به آن در مبارزه با سرطان کمک می‌کنند. این درمان‌ها همچنین در کنترل عوارض جانبی ناشی از سایر درمان‌ها موثر می‌باشند. ترکیبات مورداستفاده در ایمونوتراپی توسط خود بدن و یا در آزمایشگاه ساخته می‌شوند و دفاع طبیعی بدن علیه سرطان را تقویت، هدایت و یا بازیابی می‌کنند. این نوع از درمان سران، درمان بیولوژیک نیز نامیده می‌شود. ایمونوتراپی انواع مختلفی دارد که از جمله آن‌ها می‌توان مهارکننده‌های چک پوینت‌های ایمنی را نام برد که یکی از انواع آن‌ها مهارکننده‌های PD-1 هستند. به عنوان مثال، Atezolizumab نوعی مهارکننده PD-1 است که در در درمان سرطان پستان منتشر شده به سایر نقاط بدن کاربرد دارد.
در مورد ایمنی درمانی بیشتر بخوانید.
پرتودرمانی سرطان پستان
پرتودرمانی از پرتوهای پرانرژی ایکس و سایر انواع پرتوها به منظور کشتن سلول‌های سرطانی و یا جلوگیری از رشد آن‌ها به کار می‌رود. پرتودرمانی دو نوع است:
- پرتودرمانی خارجی: پرتودرمانی خارجی از ماشینی در خارج از بدن بهره می‌گیرد که انرژی پرتو ایکس و سایر انواع پرتوها را به سمت تومور می‌فرستد.
- پرتودرمانی داخلی: پرتودرمانی داخلی از ماده رادیواکتیو قرارداده شده در داخل سوزن، سیم، دانه (seed) و کاتتر بهره می‌گیرد. این ساختارها مستقیما در نزدیکی تومور قرار داده می‌شوند.
نوع پرتودرمانی مورد استفاده بستگی به نوع سرطان و استیج آن دارد. پرتودرمانی خارجی به مظور درمان سرطان پستان استفاده می‌شود. پرتودرمانی داخلی با استفاده از استرونیوم-89 به منظور تسکین استخوان درد ناشی از سرطان پستان منتشر شده به استخوان‌ها استفاده می‌شود.
در مورد پرتودرمانی بیشتر بخوانید.
درمان هدفمند سرطان پستان
درمان هدفمند سرطان نوعی از درمان است که از داروها و سایر ترکیبات به منظور شناسایی و حمله به سلول‌های سرطانی مشخصی استفاده می‌کند، بی آنکه به سلول‌های سالم آسیبی بزند. آنتی‌بادی‌های مونوکلونال، مهارکننده‌های تیروزین کیناز، مهارکننده‌های کیناز وابسته به سایکلین، مهارکننده‌های mTOR و مهارکننده‌های PARP از درمانهای هدفمند مورد استفاده در سرطان پستان هستند.
آنتی بادی‌های مونوکلونال از آنتی‌بادی‌های ساخته‌شده توسط تنها یک نوع از سلول‌های ایمنی در آزمایشگاه استفاده می‌کنند. این آنتی‌بادی‌ها قادر به شناسایی ترکیباتی مشخص در ساختار سلول‌های سرطانی و یا ترکیبات عادی‌ای هستند که به رشد سلول‌های سرطانی کمک می‌کنند. آنتی‌بادی‌ها پس از اتصال به ترکیبات اختصاصی خود، سلول‌های سرطانی را می‌کشند، رشدشان را متوقف می‌کنند و یا از پراکندگی آن‌ها جلوگیری می‌کنند.
آنتی‌بادی‌های مونوکلونال توسط تزریق به ترکیبات هدف خود در بدن می‌رسند. ممکن است به تنهایی و یا برای حمل داروها، توکسین‌ها و یا ترکیبات رادیواکتیو به سمت سلول‌های سرطانی مورد استفاده قرار گیرند. آنتی‌بادی‌های مونوکلونال ممکن است در ترکیب با شیمی درمانی و به عنوان درمان ادجوانت استفاده شوند. از جمله آنتی‌بادی‌های مونوکلونال عبارتند از:
- Trastuzumab
- Pertuzumab
- Ado-trastuzumab emtansine
- Sacituzumab govitecan
مهارکننده‌های تیروزین کیناز از جمله درمانهای هدفمند هستند که باعث بلاک سیگنال‌های موردنیاز برای رشد تومور می‌گردند. این دسته دارویی می‌توانند به همراه سایر داروهای ضدسرطان به عنوان درمان ادجوانت استفاده شوند. مهارکننده‌های تیروزین کیناز عبارتند از:
- Lapatinib
- Neratinib
مهارکننده‌های کیناز وابسته به سایکلین داروهایی هستند که در درمان هدفمند سرطان پستان مورد استفاده قرار می‌گیرند. عملکرد این داروها با بلاک پروتئنین‌هایی به نام کینازهای وابسته به سیکلین صورت می‌گیرد که باعث رشد سلول‌های سرطانی می‌شوند. مهارکننده‌های کیناز وابسته به سیکلین عبارتند از:
مهارکننده‌های mTOR (Mammalian target of rapamycin) پروتئین mTOR را بلاک می‌کنند. این کار باعث توقف رشد سلول‌های سرطانی و نیز جلوگیری از تشکیل عروق خونی جدید در محیط تومور می‌گردد. مهارکننده‌های mTOR عبارتند از:
مهارکننده‌های PARP نوعی از درمان هدفمند سرطان پستان هستند که از ترمیم مولکول DNA جلوگیری کرده و می‌توانند باعث مرگ سلول‌های سرطانی شوند. مهارکننده‌های PARP عبارتند از:
در مورد درمان هدفمند بیشتر بخوانید.
طب مکمل و هالیستیک و سرطان پستان
هدف از طب مکمل، به تعادل رساندن کل ابعاد فرد (از لحاظ جسمی، روانی و هیجانی) است و همزمان با طب استاندارد می‌تواند به کار گرفته شود. طب مکمل در بسیاری از بیماران مبتلا منجر به موارد زیر شده است:
- بهبود علائم بیماری
- کاهش عوارض جانبی
- افزایش کیفیت زندگی
محققان در حال مطالعه بیشتر این نوع طب و درک مزایا و معایب آن در سرطان پستان هستند.
در مورد کارایی طب مکمل در سرطان پستان بیشتر بخوانید.
داروهای تسکین درد در درمان سرطان پستان
بسیاری از بیماران مبتلا به سرطان پستان درد را در سطوح مختلف تجربه می‌کنند. شدت درد ممکن است از ملایم تا خفیف بوده و از لحاظ زمانی ممکن است کوتاه مدت یا بلندمدت باشد. درد در سرطان پستان می‌تواند از خود سرطان منشا گرفته و یا ناشی از درمانهای آن از جمله جراحی، شیمی درمانی، پرتودرمانی، هورمون درمانی و سایر درمان‌ها باشد. درد ناشی از سرطان پستان زمانی شایع‌تر است که سرطان به سایر نقاط بدن مانند استخوان پراکنده شده باشد. درد و احساس ناراحتی ناشی از درمان سرطان پستان می‌تواند صرف نظر از شدت بیماری هر بیماری را تحت تاثیر قرار دهد.
بهتر است بدانید، درمانهای تسکین نیز جزوی از درمان سرطان پستان هستند. بهتر است این فرض را که سرطان بیماری شدیدی بوده و درد جزوی از آن است، کنار بگذارید. شما و تیم پزشکی‌تان باید برنامه‌ای برای درمان هرگونه دردی که ممکن است قبل، حین و پس از درمان ظاهر می‌شود داشته باشید. بیشتر افراد می‌توانند در نتیجه چنین درمان‌هایی به طور کامل و یا حداقل به میزان قابل توجهی از درد رهایی یابند. این امر امکان لذت بیشتر از زندگی روزمره را برای آن‌ها فراهم می‌کند. یافتن بهترین ترکیب درمانهای ضددرد که بیشترین کارایی را داشته باشند، ممکن است کمی طول بکشد اما قطعا ارزشش را خواهد داشت.
در مورد درمانهای ضد درد سرطان پستان بیشتر بخوانید.
عوارض جانبی درمان سرطان پستان
درمان سرطان پستان ممکن است منجر به بروز عوارض جانبی شود. این عوارض جانبی ممکن است ماه‌ها تا سال‌ها بعد از اتمام درمان نیز ادامه یابند که عوارض متاخر نامیده می‌شوند. برای اطلاع یافتن از این عوارض به صفحه عوارض درمان سرطان پستان ما مراجعه کنید.
پیگیری درمان سرطان پستان
پس از درمان ممکن است نیازمند تست‌های دیگری به منظور پیگیری درمان باشید. برای مطالعه بیشتر در مورد آن‌ها به صفحه تشخیص سرطان پستان مراجعه کنید.