هیدروسل و یا آب آوردگی بیضه نوعی از التهاب در کیسه بیضه می‌باشد که در هنگام جمع شدن مایع در لایه نازک اطراف بیضه به وجود می‌آید. این بیماری در کودکان تازه متولد شده شایع بوذه و بدون نیاز به درمان تا سن یک سالگی درمان می‌شود. در پسران جوان و مردان بالغ هیدروسل می‌تواند به صورت عفونت و یا زخم در کیسه بیضه گسترش یابد.
هیدروسل معمولاً خطرناک و یا همراه با درد نبوده و حتی ممکن است نیازی به درمان نیز نداشته باشد. اما اگر بیمار التهاب کیسه بیضه داشت، می‌بایستی به پزشک مراجعه کند تا از مشکلات احتمالی بعدی جلوگیری کرد.
علایم هیدروسل
معمولاً تنها نشانه‌ای که به وجود بیماری هیدروسل دلالت می‌کند التهاب بدون درد در ناحیه یک یا هر دو بیضه‌ها می‌باشد.
مردان بالغ مبتلا به هیدروسل ممکن است به دلیل احساس سنگینی یک کیسه بیضه ملتهب حس ناخوشایندی داشته باشند. درد معمولاً با گسترش میزان التهاب، شروع و افزایش می‌یابد. در بعضی از بیماران، ناحیه ورم کرده ممکن است سحرگاه کوچک بوده و در طول روز اندازه آن بزرگ‌تر شود.
زمان مراجعه به پزشک
زمانی که خودتان یا فرزندتان احساس کردید که ناحیه تناسلی دچار آماس شده است، باید به دکتر مربوطه مراجعه کرد. این اقدام به این دلیل مهم است که با این کار می‌توانیم از دیگر پیش‌آمدهای احتمالی التهاب که ممکن است نیاز به درمان داشته باشد، پیش‌گیری کنیم. به عنوان مثال هیدروسل ممکن است با یک بخش ضعیف در ناحیه دیواره شکمی ارتباط داشته باشد و همین موجب گسترش روده به داخل کیسه بیضه شود که موجب فتق کشاله ران می‌شود (inguinal hernia).
معمولاً در نورادان التهاب به وجود آمده به صورت خود به خود از بین می‌رود. اما اگر بعد یک سال از بین نرفت و یا حتی بزرگ‌تر شد، باید کودک را نزد متخصص مربوطه برد تا دوباره مورد آزمایش قرار گیرد.
اگر بیماری در خود و یا کودکتان به صورت ناگهانی و به همراه درد بیضوی شدید و یا آماس مخصوصاً در ساعات اولیه یک زخم بر روی کیسه بیضه، پیشرفتکرد، لازم است که درمان پزشکی بی‌درنگ صورت گیرد. این علائم و نشانه‌ها می‌تواند در تعدادی از عارضه‌ها رخ دهد. این عارضه ممکن است شامل مسدود شدن مسیر خون در جفت بیضه‌ها شود (پیچش بیضوی). پیچش بیضوی باید در ساعات اولیه شروع علائم و برای حفظ بیضه‌ها درمان شود.
علل هیدروسل
نوزادان پسر
هیدروسل ممکن است از زمان قبل از تولد به وجود آمده باشد. معمولاً بیضه‌ها در زمان تکامل کودک از حفره شکمی به داخل کیسه بیضوی نزول می‌کنند. یک کیسه هر دو بیضه را در برمی‌گیرد و این امکان را به وجود می‌آورد که مایع، اطراف بیضه‌ها را فراگیرد. معمولاً بعد از نزول بیضه این کیسه بسته شده و مایع درون آن نیز جذب می‌شود.
در بعضی مواقع، مایع درون کیسه بعد از بسته شدن باقی می‌ماند که موجب هیدروسل غیر مستقیم می‌شود. مایع معمولاً تا آخر یک سالگی نوزاد جذب می‌شود. اما گاهی اوقات ورودی کیسه باز باقی می‌ماند و موجب آب آوردگی مستقیم می‌شود. اندازه کیسه ممکن است تغییر کند و یا اگر دچار جمع‌شدگی شد، ممکن است مایع به داخل شکم پس زده شود.
مردان بزرگسال
ممکن است هیدروسل در اثر آسیب یا التهاب در داخل کیسه بیضه ایجاد شود. التهاب ممکن است به علت عفونت در بیضه و یا در لوله پیچ خورده کوچک در پشت هر بیضه (اپیدیدیمیت) ایجاد شود.
ریسک فاکتورهای هیدروسل
بیش‌تر موارد آب آوردگی بیضه در زمان تولد ظاهر می‌شود. حداقل 5 درصد از کودکان پسر تازه به دنیا آمده مبتلا به هیدروسل می‌باشند. کودکانی که به صورت نارس و زودتر به دنیا می‌آیند، احتمال بیش‌تری برای مبتلا به آماس بیضه نسبت به بقیه دارند.
عواملی که می‌توانند منجر ابتلا به آب آوردگی بیضه بعد از تولد شوند، عبارتند از:
- آسیب و یا التهاب در ناحیه کیسه بیضه
- عفونت‌هایی مانند عفونت‌های ناشی از مقاربت جنسی (STI)
عوارض هیدرسل
هیدروسل معمولاً خطرناک نبوده و تاثیری بر توانایی تولیدمثل فرد نمی‌گذارد. اما ممکن است با عوارض مرتبط با بیضه در ارتباط باشد که می‌تواند منجر به مشکلات جدی برای فرد شود. از جمله مشکلات جدی که ممکن است برای فرد به وجود آید، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- عفونت و یا تومور. حتی ممکن است منجر به کاهش تولید اسپرم و یا نقص عملکردی بیضه شود.
- فتق اینگوئینال. بخشی از روده که در دیواره شکم محبوس می‌شود، می تواند عوارض خطرناکی برای ادامه حیات فرد داشته باشد.
تشخیص هیدروسل
متخصص مربوطه برای تشخیص این بیماری معمولاً با یک معاینه فیزیکی شروع می‌کند. احتمالاً این معاینه شامل موارد زیر می‌شود:
- قوام بیضه بزرگ‌شده مورد بررسی قرار می‌گیرد.
- با وارد کردن فشار به ناحیه شکمی و بیضوی، از نظر به وجود آمدن فتق کشاله ران چک می‌شود.
- نوری به ناحیه اسکروتوم می‌تابانیم. اگر شما و یا کودکتان هیدروسل داشته باشید، با این روش مایعی شفاف در اطراف بیضه دیده می‌شود. (روش transillumination)
اگر بعد معاینه این علایم دیده شوند، باید اقدامات زیر انجام شود:
- تست ادرار و خون به ما کمک می‌کند که اگر عفونتی مانند اپیدرمیت باشد، تشخیص داده شود.
- به روش اولتراسوند نیز می‌توانیم فتق، تومور بیضوی و یا دیگر عوارض مانند التهاب اسکروتوم را تشخیص دهیم.
درمان هیدروسل
در نوزادان پسر، برخی اوقات ممکن است هیدروسل خودبه‌خود برطرف شود. با این حال، برای مردان در هر سن، مهم است که پزشک هیدروسل را ارزیابی نماید؛ چون می‌تواند مرتبط با یک عارضه‌ی مربوط به بیضه‌ها باشد.
هیدروسلی که بدون مداخله برطرف نشود، شاید نیاز به عمل جراحی داشته باشد که این عمل معمولاً سرپایی انجام می‌شود. جراحی برای برداشتن هیدروسل (هیدروسلکتومی) ممکن است تحت بیهوشی موضعی و یا عمومی انجام گیرد. بدین منظور، برشی در ناحیه‌ی اسکروتوم یا تحتانی شکم ایجاد می‌شود. اگر طی عمل جراحی برای ترمیم فتق کشاله‌ی ران، جراح هیدروسل مشاهده کند، شاید با وجود حس نشدن باز هم اقدام به خارج‌کردن آن بنماید.
پس از هیدروسلکتومی شاید برای چند روز نیازمند لوله‌ای برای تخلیه‌ی مایعات و لباس‌های گشاد باشید. احتمالاً پزشک ویزیتی برای چند مدت بعد توصیه خواهد کرد؛ چون آب آوردگی بیضه توانایی آن را دارد که دوباره عود کند.