سینوزیت حاد (acute rhinosinusitis) موجب تورم و التهاب فضاهای خالی اطراف مسیرهای بینی (سینوس‌های نازال) می‌شود. این موضوع با تخلیه‌ی موکوز تداخل داشته و موحب انباشته شدن آن می‌شود.
همراه با سینوزیت حاد، شاید تنفس از راه بینی مشکل باشد. شاید در ناحیه‌ی اطراف چشم‌ها و صورت احساس تورم داشته باشید و درد آزاردهنده‌ی صورت و سردرد هم ممکن است.
بیشتر اوقات علت سینوزیت حاد سرماخوردگی معمولی است. اگر عفونت باکتریایی رشد نکرده باشد، بیشتر موارد در طول یک هفته تا 10 روز حل می‌شوند.
در بیشتر کیس‌ها، درمان خانگی تنها چیزی است که برای سینوزیت حاد نیاز دارید. اگرچه، سینوزیت دائمی می‌تواند به عفونت‌های جدی و دیگر عوارض منتهی شود. سینوزیتی که با وجود درمان پزشکی بیشتر از 12 هفته طول بکشد، سینوزیت مزمن نام دارد.
علائم سینوزیت حاد
- تخلیه‌ی ترشحات غلیظ، زرد یا سبزرنگ از بینی یا به سمت پائین، پشت گلو (تخلیه‌ی پست‌نازال)
- انسداد بینی یا احتقان، عامل دشواری در تنفس از طریق بینی
- درد، نرمی، تورم و فشار دور چشم‌ها، گونه‌ها، بینی یا پیشانی که با خم شدن بدتر می‌شود.
علائم و نشانه‌های دیگر می‌توانند شامل موارد زیر باشند:
- فشار درون گوش
- سردرد
- درد در فک و دندان‌های فوقانی
- کاهش حس بویایی و چشایی
- سرفه که شاید در شب بدتر شود
- بوی بد دهان (هالیتوزیس)
- خستگی
- تب
زمان مراجعه به پزشک
بیشتر بیماران با سینوزیت حاد نیازی به مراجعه به پزشک ندارند.
در صورت مشاهده‌ی موارد زیر با پزشک خود تماس بگیرید:
- نشانه‌هایی که هم در طول چند روز بهبود نمی‌یابند و هم بدتر می‌شوند.
- تب پیوسته
- سابقه‌ی سینوزیت مزمن یا عودکننده
در صورت مشاهده‌ی علائم و نشانه‌هایی که نشان‌دهنده‌ی عفونت جدی باشند، فوراً به پزشک مراجعه کنید:
- درد، تورم یا نرمی دور چشم‌ها
- تورم در پیشانی
- سردرد شدید و بی‌امان
- تب بالا
- دوبینی یا دیگر تغییرات بینایی
- سفتی گردن
علت سینوزیت حاد
سینوزیت حاد بیشتر مواقع در نتیجه‌ی سرماخوردگی معمولی به وجود می‌آید که عفونتی ویروسی است. در برخی موارد، عفونتی باکتریال هم ایجاد می‌شود.
عوامل خطر سینوزیت حاد
در صورت وجود عوامل زیر خطر داشتن سینوزیت حاد افزایش می‌یابد:
- تب یونجه یا دیگر عارضه‌ی آلرژیک که سینوس‌ها را تحت تأثیر قرار دهد.
- مورد غیرعادی در مسیر بینی، مثل انحراف تیغه‌ی بینی، پولیپ‌های بینی یا تومورها
- عارضه‌ای پزشکی مثل سیستیک فیبروزیس یا ناهنجاری سیستم ایمنی مثل HIV/ایدز
عوارض سینوزیت حاد
عوارض سینوزیت حاد شایع نیستند ولی اگر اتفاق بیافتند شامل موارد زیر خواهند بود:
- سینوزیت مزمن: سینوزیت حاد می‌تواند افت و خیز عارضه‌ی طولانی‌تری مثل سینوزیت مزمن باشد. سینوزیت مزمن بیشتر از 12 هفته به طول می‌انجامد.
- مننژیت: این عفونت موجب التهاب غشاها و مایع اطراف مغز و نخاع می‌شود.
- عفونت‌های دیگر: بسیار کم است ولی عفونت می‌تواند به استخوان‌ها (اُستئومیلیت) یا پوست (سلولیت) منتقل شود.
- از دست دادن کامل یا قسمتی از حس بویایی: انسداد بینی و التهاب در اعصاب بویایی (عصب اُلفکتوری) می‌تواند موجب از دست رفتن موقتی یا همیشگی حس بویایی شود.
- مشکلات بینایی: اگر عفونت به کاسه‌ی چشم برسد، می‌تواند موجب کاهش بینایی یا حتی نابینایی‌ای شود که شاید دائمی باشد.
تشخیص سینوزیت حاد
پزشک به‌دنبال احساس نرمی در بینی و صورت بوده و به درون بینی نگاه خواهد کرد.
روش‌های دیگری که شاید برای تشخیص سینوزیت حاد به منظور پی بردن به دیگر عوارض به کار روند عبارتند از:
- اندوسکوپی نازال: لوله‌ای نازک و انعطاف‌پذیر (اندوسکوپ) همراه با نور فیبر-اُپتیک از طریق بینی قرار داده خواهد شد تا پزشک به صورت دیداری درون سینوس‌ها را بررسی نماید.
- مطالعات تصویربرداری: CT اسکن یا MRI می‌تواند جزئیات سینوس‌ها و نواحی نازال را نشان دهد. در حالی که برای موارد عادی پیشنهاد نمی‌شود، مطالعات تصویربرداری شاید به شناسایی موارد غیرعادی یا عوارض مشکوک کمک کنند.
- کشت نازال یا سینوسی: تست‌های آزمایشگاهی عموماً برای تشخیص سینوزیت حاد غیرضروری اند. اگرچه، زمانی که این عارضه به درمان پاسخ ندهد یا بدتر شود، کشت بافت شاید به تعیین علتی مثل عفونت باکتریایی کمک کند.
- تست آلرژی: اگر پزشک مشکوک شود که آلرژی عامل سینوزیت حاد شماست، تست آلرژی را پیشنهاد خواهد کرد. تست پوستی راحت و بی‌خطر می‌تواند در صورت وجود آلرژن عامل را شناسایی کند.
درمان
بیشتر موارد سینوزیت حاد، آن‌هایی که به موجب عفونت ویروسی ایجاد می‌شوند، خودبه‌خود حل می‌گردند. تکنیک‌های خودمراقبتی معمولاً تنها چیزی است که برای تسهیل نشانه‌ها نیاز دارید.
علامت درمانی
- اسپری نازال سالین: که چندین بار در روز برای شست‌وشوی مسیر بینی استفاده می‌شوند.
- کورتیکوستروئیدهای نازال: این اسپری‌های بینی به پیشگیری و درمان التهاب کمک می‌کنند. نمونه‌ها شامل فلوتیکازون (Flonase, Veramyst)، بودزوناید (Rhinocort)، مومتازون (Nasonex) و بکلومتازون (Beconase AQ, Qnasl) است.
- ضداحتقان‌ها: این داروها به شکل بدون نسخه، مایع، قرص و اسپری‌های تجویزی در دسترس اند و فقط باید چند روز مصرف شوند، در غیر این‌صورت موجب بازگشت احتقان‌های شدیدتر (احتقان‌های بازگشتی) می‌شوند.
- مسکن‌های بدون نسخه: مثل آسپرین، استامینوفن (Tylenol) یا ایبوپروفن (Advil, Motrin IB)
در دادن آسپرین به بچه‌ها و نوجوانان محتاط باشید. کودکان و نوجوانانی که نشانه‌های آبله‌مرغان یا آنفولانزا دارند نباید هیچگاه آسپرین مصرف کنند؛ چون آسپرین با سندرم ری، عارضه‌ای نادر و بالقوه کشنده مرتبط می‌باشد.
آنتی‌بیوتیک‌ها
آنتی‌بیوتیک‌ها معمولاً برای درمان سینوزیت حاد استفاده نمی‌شوند. حتی اگر سینوزیت حاد باکتریال باشد، شاید بدون درمان از بین برود. پزشک احتمالاً تا بدتر شدن سینوزیت حاد باکتریایی صبر خواهد کرد. اگرچه نشانه‌های شدید، پیشرونده و دائمی نیازمند آنتی‌بیوتیک هستند. اگر پزشک آنتی‌بیوتیکی تجویز کرد، از مصرف کامل آن مطمئن شوید، حتی پس از بهتر شدن نشانه‌ها. اگر مصرف زودتر قطع شود، نشانه‌ها شاید برگردند.
ایمنی‌درمانی
ایمنی‌درمانی با کاهش پاسخ سیستم ایمنی بدن به آلرژنی خاص که موجب سینوزیت شده به روند بهبودی کمک می‌کند.
طب جایگزین
هیچ طب جایگزینی برای بهبود نشانه‌های سینوزیت حاد ثابت نشده است ولی محصولات دارای برخی ترکیبات از داروهای گیاهی مؤثرند. این ترکیب‌درمانی‌ها تحت نام برندهایی همچون Sinupret و SinuGuard، حاوی پامچال، ریشه‌ی گل سپاسی یا جنتیانا، آقطی یا elderflower، شاه‌پسند و چای تُرش اند.
عوارض جانبی احتمالی شامل ناراحتی معده، اسهال و واکنش‌های آلرژیک پوستی است.
سبک زندگی و درمان‌های خانگی
- استراحت
- نوشیدن مایعات
- مرطوب کردن حفره‌های سینوسی
- قرار دادن کمپرس‌های گرم روی صورت
- شست‌وشوی مسیر بینی
- خوابیدن با قرار دادن سر کمی بالاتر
پیشگیری از سینوزیت حاد
- از عفونت‌های مجرای تفسی فوقانی بپرهیزید.
- آلرژی‌های خود را مدیریت نمائید.
- از استعمال دخانیات و هوای آلوده اجتناب کنید.
- از مرطوب‌کننده استفاده نمائید.