کمپلکس اکستروفی_اپیسپادیاس طیفی از ناهنجاری‌های مادرزادی را در بر می‌گیرد که شامل اکستروفی مثانه کلاسیک، اپیسپادیاس، اکستروفی کلوآک و سایر موارد متغیر می‌شود. هر یک از این آنورمالی‌ها از نقص جنینی یکسانی ناشی می‌شود.
تقسیم کلوآک ابتدایی به سینوس اوروژنیتال و پسین روده، تقریبا طی سه ماهه اول بارداری و همزمان با تکامل جدار قدامی شکم اتفاق می‌افتد. در صورتی که مزانشیم نتواند بین لایه‌های اکتودرم و اندودرم در جدار تحتانی شکم مهاجرت کند، ناپایداری غشای کلوآک اتفاق می‌افتد.
گسیختگی زود هنگام این غشا قبل از جابجایی دمی آن باعث ایجاد ترکیبی از ناهنجاری‌های تحت نافی می‌شود. گسیختگی غشای کلوآک بعد از جابجایی کامل مجاری ادراری_تناسلی و گوارشی باعث اکستروفی مثانه کلاسیک می‌شود. اگر این گسیختگی قبل از نزول غشای اورورکتال اتفاق بیفتد، مجاری ادراری تحتانی و قسمت دیستال مجاری گوارشی در خارج قرار می‌گیرند. (اکستروفی کلوآک)
باید بین اکستروفی کلوآک و کلوآک پایدار یا بدشکلی کلوآک تمایز قائل شد. مورد آخر به ناهنجاری بسیار شدید آنورکتال در کودکان دختر اطلاق می‌شود. این ناهنجاری پیچیده، شامل جدایی ناقص مجاری ادراری، تناسلی و پسین روده می‌باشد. در کلوآک پایدار هیچ نقصی در جدار شکمی بدن دیده نمی‌شود.
پاتوفیزیولوژی اکستروفی مثانه
علت واقعی اکستروفی مثانه هنوز کاملا آشکار نشده است. در اکستروفی مثانه کلاسیک، مجاری ادراری تحتانی، اندام تناسلی خارجی و سیستم اسکلتی عضلانی تحت تاثیر قرار می‌گیرد. اکستروفی کلوآک که شکل بسیار شدیدتر این ناهنجاری است، با مشارکت حتمی دستگاه گوارش و سیستم عصبی مرکزی همراه است. در اپیسپادیاس فقط پیشابراه و اندام تناسلی خارجی تحت تاثیر قرار می‌گیرد.
علل اکستروفی مثانه
هیچ ریسک فاکتور یا عامل مشخصی شناخته نشده است. براساس اصول شناخته شده‌ی جنین شناسی مربوط به تکامل کلوآک، هر عامل تحریکی می‌تواند عامل این ناهنجاری در مراحل ابتدایی بارداری دیده شود.
فرزند افراد مبتلا به کمپلکس اکستروفی_اپیسپادیاس، دارای احتمال ۱ در ۷۰ (۵۰۰ برابر بیشتر از جمعیت عادی) ابتلا به این بیماری هستند. با این وجود، شیوع خانوادگی آن در مقیاس‌های بزرگ دیده نمی‌شود. به ارث رسیدن اکستروفی کلوآک به علت عدم مشاهده آن در فرزندان، تایید نشده است.
وقوع اکستروفی در دوقلو‌ها گزارش شده است. این آمار شواهدی قوی در مورد تاثیر ژنتیک فراهم می‌کند. با این حال چون مطابقت بین دوقلو‌های همسان کمتر از ۱۰۰ درصد دیده شده است، باید به تاثیر عوامل محیطی نیز در ایجاد کمپلکس اکستروفی_اپیسپادیاس توجه کرد.
شیوع بالای اکستروفی مثانه در نوزادانی با مادران جوان‌تر و یا مادرانی که چندین بار زاد آوری داشته‌اند، دیده می‌شود.
قرار گرفتن مادر در معرض تنباکو باعث شکل‌های شدیدتر این بیماری می‌شود. (اکستروفی کلوآک در مقابل اکستروفی کلاسیک)
شواهدی جدیدی حاکی از این است که احتمال اکستروفی کلوآکی و اکستروفی مثانه_اپیسپادیاس در حاملگی‌هایی که با لقاح خارج رحمی (IVF) انجام می‌گیرند، بالا می‌رود.
اپیدمیولوژی بیماری
در آمریکا میزان شیوع اکستروفی مثانه کلاسیک ۳ /۳ در هر ۱۰۰,۰۰۰ تولد، اپیسپادیاس در پسران ۱ در هر ۱۱۷,۰۰۰ تولد، اپیسپادیاس در دختران ۱ در هر ۴۸۴,۰۰۰ تولد و اکستروفی کلوآک ۱ در هر ۲۰۰,۰۰۰ تا ۴۰۰,۰۰۰ تولد دیده می‌شود. این آمار در سرتا سر جهان مشابه آمریکا است.
چون این بیماری یک ناهنجاری مادرزادی است، نوزادان تازه به دنیا آمده را تحت تاثیر قرار می‌دهد. در اکستروفی کلاسیک نسبت دختران به پسران ۲/۳ به ۱ و برخی موارد این نسبت به ۶ به ۱ رسیده است. این وضعیت در سفید پوست‌ها از سایر نژاد‍‌ها شایع‌تر است.
پیش‌آگهی بیماری
مرگ ناشی از اکستروفی مثانه کلاسیک یا اپیسپادیاس نادر است. آمار مرگ میر در اکستروفی کلوآک بسیار بالاتر بوده است. تجدید نظر در مورد این بیماری تا دهه‌ی ۱۹۷۰ انجام نگرفت. پیشرفت در مراقبت از نوزادان تازه متولد شده بیمار و بازشناخت اهمیت حمایت‌های تغذیه‌ای، باعث موفقیت در توانمند کردن و زنده ماندن کودکان مبتلا به اکستروفی کلوآکی شده است.
آمار زنده ماندن بعد از درمان بسیار بالا است. با توجه به نحوه عملکرد مثانه در کنترل ادرار، نتایج براساس نوع اصلاحی که انجام شده، متفاوت بوده است. شواهد عینی و ذهنی نشان می‌دهند در بسیاری از موارد اکستروفی مثانه، بعد از اصلاح، عملکرد مثانه نرمال نخواهد بود و حتی ممکن است با گذر زمان بدتر شود. توانایی کنترل و نگهداری ادرار بعد از اصلاح اکستروفی کلاسیک، در ۷۵ تا ۹۰ درصد موارد دیده شد؛ ولی باید پروسه‌های متعددی (مانند: اصلاح گردن مثانه، تقویت مثانه، بالا کشیدن گردن مثانه و اسفنکتر مصنوعی ادراری) برای کنترل ادرار سپری شود.
بسیار از این بیماران به استفاده متناوب از کاتتر تمیز (CIC) از طریق پیشابراه یا ایجاد اوستوما (ایجاد یک مجرای کاذب برای خروج ادرار) نیاز دارند؛ چون این افراد نمی‌توانند به صورت ناگهانی مثانه‌شان را به طور کامل خالی کنند. نتایج دیگر کم اهمیت‌تر نیز بدست آمده است.
توانایی کنترل ادرار بعد از اصلاح اکستروفی کلوآک پایین (کمتر از ۲۵ درصد) است که علت آن هم اختلال در عصب رسانی مثانه در بسیاری از بیماران می‌باشد. اصلاح اکستروفی با منشا رکتالی (یورتروسیگوئیدوتومی و موارد دیگر) میزان موفقیت بالای 95 درصد را داشته است؛ ولی خطر بدخیمی‌های طولانی مدت نیز گزارش شده است. اصلاح بی‌اختیاری ادرار به کمک CIC و تقویت مثانه روده‌ای، میزان موفقیت بالای ۹۰ درصدی را داشته است.
در این بیماری مردان به صورت کلی از نظر جنسی توانا هستند، ولی بعضی از یافته‌ها حاکی از انحنای کم اندام تناسلی بوده است. زنان نیز از نظر جنسی عملکردی عادی دارند.
در بعضی موارد بعد از عمل‌های جراحی که به منظور اصلاح توان باروری صورت می‌گیرد، بازگشت مایع انزالی، تنگی مجاری تناسلی خارج کننده مایع سیمن و یا تنگی وازدفران گزارش شده است که می‌تواند باعث خروج غیر عادی مایع سیمن شود. با این حال توانایی لقاح در مردان با ناهنجاری اکستروفی، توانسته است باعث بارداری موفق نیز شود.
زنان بارداری‌های موفق داشته اند. برای پیشگیری از آسیب‌های احتمالی در این افراد، عمل سزارین توصیه می‌شود. احتمال افتادگی رحم بعد از زایمان در اثر بدتر شدن مشکلاتی که از قبل وجود داشته، بالا است.
افرادی که به بیماری اکستروفی مثانه یا اپیسپادیاس مبتلا بوده‌اند، از نظر روانی، تحصیل، اشتغال و روابط اجتماعی مشکلی نداشته‌ا‌‌ند.
در کودکانی که شکل مزمن این ناهنجاری را دارند، ممکن است تاخیر در بروز رفتارهای متناسب با سن دیده شود. در یک مطالعه انجام شده، استعداد پایین‌تر از میانگین در انجام امور روزانه و روابط اجتماعی پایین ولی اعتماد به نفس بالاتر از میانگین در این افراد دیده شد. کودکان برای توضیح بیماری‌شان به دوستان به حمایت از طرف دیگران نیاز دارند.
ناهنجاری‌های متعدد مرتبط با اکستروفی کلوآک، تاثیر قابل توجهی بر زندگی روزانه این افراد داشته است. این افراد به علت نیاز به کولوستومی مداوم، نیاز به CIC و اختلالات حرکتی، مشکلات بیشتری را تجربه می‌کنند.
درمان اکستروفی مثانه
درمان اکستروفی مثانه، گروهی از جراحی‌های اصلاحی را طی چندین سال شامل می‌شود. اولین عمل، بستن مثانه به منظور نگهداری ادرار، قرار دادن مثانه داخل حفره لگنی و بستن جدار شکم می‌باشد. در بعضی موارد در کودکان با اکستروفی مثانه، عمل جراحی برای اصلاح اندام تناسلی خارجی صورت می‌گیرد. این عمل‌ها معمولا قبل از ۲ سالگی انجام می‌گیرد. اصلاح گردن مثانه در حدود ۵ سالگی برای اصلاح کنترل ادرار و همچنین بازگرداندن حالب‌ها به محل مخصوص خود، با هدف جلوگیری از بازگشت ادرار به کلیه‌ها انجام می‌شود.
میزان موفقیت در بازگرداندن عملکرد کلیه به شکل نرمال خود بعد از عمل جراحی و اصلاح، بالا است. با این حال بعضی از افراد ممکن است اختلالات طولانی مدت مربوط به سیستم ادراری؛ مانند سنگ‌های کلیوی، عفونت‌های کلیوی و درجات متفاوتی از بی‌اختیاری‌های ادراری را تجربه کنند. سایر درمان‌ها حمایتی بوده و براساس علائم انجام می‌گیرند.