در مری بارت (Barrett’s esophagus)، بافت پوشاننده‌ی مری -لوله‌ای که دهان را به معده متصل می‌کند- با بافتی مشابه بافت پوشاننده‌ی روده، جایگزین می‌شود.
مری بارت عمدتا در افرادی که برای مدت طولانی به بیماری رفلاکس معدی-مروی (GERD: GastroEsophageal Reflux Disease) مبتلا هستند، ایجاد شده و تشخیص داده می‌شود. (بیماری رفلاکس معدی-مروی، یک بیماری مزمن گوارشی است که در آن اسید و محتویات معده به قسمت تحتانی مری پس‌زده می‌شود.)
مری بارت تنها در درصد اندکی از افرادی که به رفلاکس معدی-مروی مبتلا هستند، ایجاد می‌شود.
مری بارت با افزایش خطر ابتلا به سرطان مری در ارتباط است. اگرچه خطر ابتلا به سرطان اندک می‌باشد، ولی انجام چکاپ‌های منظم برای تشخیص سلول‌های پیش سرطانی اهمیت فراوانی دارد. اگر در طی چکاپ‌ها، سلول‌های پیش‌سرطانی شناسایی شوند، می‌توان با انجام اقدامات درمانی، از ایجاد سرطان مری جلوگیری کرد.
علائم مری بارت
تغییرات بافت مری که مشخصه‌ی اصلی بیماری مری بارت می‌باشد علامت و نشانه‌ی خاصی ندارد. علائمی که شما تجربه می‌کنید، عموما منتج از بیماری رفلاکس معدی-مروی بوده و شامل موارد زیر می‌شود:
- احساس مکرر سوزش سرِ دل
- اختلال و دشواری در بلع
- احساس درد در سینه (نسبت به دو مورد قبلی از شیوع کمتری برخوردار است.)
بسیاری از افراد مبتلا به بیماری مری بارت، هیچگونه علامت و نشانه‌ای ندارند.
زمان مراجعه به پزشک
اگر شما برای مدت بیش از پنج سال، از بیماری رفلاکس معدی-مروی و علائم آن نظیر سوزش سرِ دل، رنج می‌برید، از پزشک خود درباره‌ی خطر ابتلا به مری بارت سوال کنید.
درصورتی که هرکدام از موارد زیر در شما وجود دارد، بی‌درنگ به پزشک مراجعه کنید:
- احساس درد در قفسه‌ی سینه، که می‌تواند علامت حمله‌ی قلبی باشد.
- اختلال و دشواری در بلع
- استفراغ خونی (چه بصورت وجود خون قرمز و چه بصورت وجود حالت دانه‌های قهوه مانند در محتویات قی شده.)
- مدفوع خونی یا سیاه رنگ
علل مری بارت
هنوز دلیل قطعی بیماری مری بارت شناخته نشده‌است. اغلب افراد مبتلا به بیماری مری بارت، بطور مزمن و طولانی مدت از بیماری رفلاکس معدی-مروی رنج برده‌اند. در بیماری رفلاکس معدی-مروی، محتویات معده به مری پس زده شده و باعث آسیب به بافت پوشاننده‌ی مری می‌شود. همچنانیکه مری می‌کوشد تا بافت آسیب دیده‌ی خود را ترمیم کند، ممکن است نوع سلول‌های آن تغییر کرده و بیماری مری بارت را ایجاد کند.
با این حال، بعضی مواقع مری بارت در افرادی که هیچگونه سابقه‌ی رفلاکس معدی-مروی و سوزش سر دل نداشته‌اند، تشخیص داده شده است. علت ایجاد مری بارت در این افراد بطور واضح مشخص نیست.
ریسک فاکتورهای بیماری
فاکتور‌هایی که خطر ابتلا به مری بارت را افزایش می‌دهند، عبارتند از:
- سوزش سرِ دل و رفلاکس اسید بطور مزمن و طولانی مدت: افرادی که بیش از پنج سال است به بیماری رفلاکس معدی-مروی مبتلا هستند، یا بیمارانی که بطور منظم برای کنترل رفلاکس خود دارو مصرف می‌کنند و نیز افراد بالای پنجاه سالی که به بیماری رفلاکس معدی-مروی مبتلا هستند، در خطر ابتلا به مری بارت می‌باشند.
- سن: مری بارت در هر سنی می‌تواند ایجاد شود، ولی در فراد مسن متداول‌تر است.
- جنسیت مذکر: شانس ایجاد مری بارت در جنس مذکر بیشتر است.
- نژاد سفید پوست: افراد نژاد سفید نسبت به سایر نژاد‌ها خطر بیشتری برای ابتلا به مری بارت دارند.
- چاقی: اضافه وزن، چاقی و وجود توده‌ی چربی در اطراف شکم، در آینده خطر ایتلا به مری بارت را افزایش می‌دهند.
- استعمال دخانیات و سیگار کشیدن
عوارض مری بارت
افراد مبتلا به بیماری مری بارت، خطر بیشتری برای ابتلا به سرطان مری دارند. این افزایش خطر، جزئی می‌باشد، بویژه در افرادی که در تست‌های آزمایشگاهی هیچ سلول پیش‌سرطانی (دیسپلازی) در بین سلول‌های بافت مری، مشاهده نشده است. اغلب افرادی که به مری بارت مبتلا هستند، هرگز به سرطان مری مبتلا نمی‌شوند.
تشخیص مری بارت
بطور معمول از آندوسکوپی برای تشخیص این بیماری استفاده می‌شود.
دستگاه آندوسکوپ -لوله‌ای که در انتها به یک دوربین و چراغ مجهز است- را از طریق گلو‌ی شما به سمت پایین هدایت می‌کنند تا تغییرات بافت مری و علائم ایجاد شده حاصل از آن را بررسی کنند. بافت مری در حالت سالم و نرمال، صاف و به رنگ روشن (رنگ پریده) می‌باشد. در بیماری مری بارت، بافت مری بصورت مخملی و قرمز رنگ دیده می‌شود.
احتمالا پزشک در حین آندوسکوپی، قسمت کوچکی از بافت مری را برای تهیه‌ی نمونه (بیوپسی)، برش می‌دهد. از نمونه‌ی جدا شده (بیوپسی)، می‌توان برای تعیین میزان تغییر بافت مری استفاده کرد.
تعیین میزان درجه‌ی تغییر بافت
پزشک متخصص پاتولوژیست-پزشکی متخصص بررسی بافت‌های بدن- نمونه‌ی تهیه شده را بمنظور تعیین میزان تغییرات بافتی، بررسی می‌کند.
بافت مری را می‌توان در سه درجه، بصورت زیر طبقه‌بندی کرد:
- فاقد تغییرات سلولی: درصورتی که مری بارت در شما ایجاد شده باشد، ولی هیچگونه سلول پیش‌سرطانی مشاهده نشود.
- تغییرات سلولی با شدت کم: درصورتی که سلول‌ها علائم اندکی از پیش‌سرطانی شدن را نشان‌دهند.
- تغییرات سلولی با شدت بالا: درصورتی که سلول‌ها تغییرات بسیاری را نشان دهند. تغییرات سلولی با شدت بالا، مرحله‌ی نهایی پیش از سرطانی شدن سلول‌ها و بوجود آمدن سرطان مری، می‌باشد.
درمان مری بارت
درمان این بیماری بسته به میزان تغییرات سلول‌های بافت مری شما متفاوت می‌باشد.
فاقد تغییرات سلولی یا تغییرات سلولی با شدت پایین
در این حالت پزشک شما موارد زیر را توصیه خواهد نمود:
- انجام آندوسکوپی‌های دوره‌ای برای بررسی وضعیت سلول‌های مری: اگر بیوپسی شما، هیچ تغییری را در سلول‌های پوشاننده‌ی مری نشان ندهد، بیمار می‌بایست یک سال بطور منظم و پس از آن هر سه سال عمل آندوسکوپی را انجام دهد تا سلول‌های مری را از حیث وجود یا عدم وجود تغییرات بررسی کنند.
درصورتیکه درجه‌ی تغییرات سلول‌های پوشاننده‌ی مری، پایین باشد، پزشک انجام منظم شش ماه یکبار و یا سالانه‌ی آندوسکوپی را برای تحت نظر گرفتن میزان تغییرات توصیه خواهد نمود. - درمان برای بیماری رفلاکس معدی-مروی -که مسبب مری بارت می‌باشد-: تغییرات سبک زندگی و یا تجویز دارو می‌تواند علائم شما را بهبود بخشد. انجام جراحی برای تقویت اسفنگتر تحتانی مری، بمنظور کنترل بازگشت محتویات معده به مری نیز می‌تواند کمک کننده باشد.
درمان بیماری رفلاکس معدی-مروی، درمان اساسی و قطعی برای بیماری مری بارت نمی‌باشد، اما می‌تواند در تشخیص درجه‌ی تغییرات سلول‌ها و نیز جلوگیری از افزایش این تغییرات کمک کننده باشد.
تغییرات سلولی با درجه‌ی بالا
تغییرات سلولی با شدت بالا، مقدمه و پیش درآمدی بر ایجاد سرطان مری می‌باشد. به همین دلیل پزشک شما موارد زیر را توصیه خواهد نمود:
- برش آندوسکوپی (Endoscopic resection): در این روش به کمک آندوسکوپ، سلول‌های آسیب دیده را برش داده و خارج می کنند.
- تخریب سلول‌های سرطانی با استفاده از امواج با طول موجی در حد امواج رادئویی: در این روش با استفاده از گرما به تخریب و نابودی سلول‌های غیرطبیعی مری می‌پردازند. این اقدام درمانی معمولا پس از انجام برش آندوسکوپی توصیه می‌شود.
- سرما درمانی: در این روش از آندوسکوپ برای مواجهه‌ی یک مایع یا گاز سرد با سلول‌های غیرطبیعی مری، استفاده می‌کنند. به سلول‌های غیرطبیعی اجاز می‌دهند تا دوباره گرم شوند، سپس دوباره آن‌ها را فریز می‌کنند. تکرار این چرخه باعث آسیب به این سلول‌ها (سلول‌های غیر طبیعی) می‌شود.
- درمان فوتودینامیک: در این روش با حساس کردن سلول‌های غیرطبیعی به نور، باعث تخریب و نابودی آن‌ها می‌شوند.
- جراحی: در این روش تهاجمی، قسمت آسیب دیده و تغییر یافته‌ی مری شما برش داده شده و باقیمانده‌ی آن (قسمت سالم) به معده متصل می‌شود.